Besin Alerjisi Diyeti Yapan Annelerin Besin Etiketi Okuma ve Beslenme Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi

Abstract

Çalışma, besin alerjisi diyeti uygulayan emziren annelerin besin etiketi okuma ve beslenme alışkanlıklarını değerlendirmek amacıyla kesitsel ve tanımlayıcı tipte yürütülmüştür. Ocak-Şubat 2025 tarihleri arasında İstanbul ilinde gerçekleştirilen bu çalışmanın örneklemini, G*Power ile belirlenen minimum örneklem sayısının üzerinde olacak şekilde, 142 besin alerjisi diyeti yapan emziren anne oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak dört bölümlü anket formu, sağlık okuryazarlık durumlarının değerlendirilmesi için 'En Yeni Yaşamsal Bulgu Ölçeği' ve üç günlük 'Besin Tüketim Kaydı' kullanılmıştır. Verilerin istatistiksel analizi SPSS programı ile yürütülmüş; ki-kare testi, Mann Whitney U testi ve Kruskal Wallis testleri uygulanmıştır. Annelerin tamamı evli, %57'si çalışan bireylerden oluşmaktadır. Annelerin büyük bir kısmını (%76,1) üniversite mezunları oluşturmuş, %48'den fazlası gelirinin giderine denk olduğunu belirtmiştir. Annelerin, %99,3'ü besin etiketi okumaktadır. Besin etiketi okuma alışkanlığı olan annelerin çoğunun alerjen uyarılarını dikkatle incelediğini belirtmiştir. Sağlık okuryazarlığı düzeyine göre, annelerin %61,3'ü yeterli düzeyde okuryazarlığa sahiptir. Ancak, bu düzeyin sosyodemografik değişkenlerle anlamlı ilişki göstermediği saptanmıştır. Günlük enerji ve makro besin ögesi alımlarının genel olarak yeterli olduğu gözlenmiş, ancak mikro besinlerden özellikle kalsiyum, B2, B5, B12 ve C vitamini alımının yetersiz olduğu belirlenmiştir. B1 ve B3 vitaminlerinde ise önerilen düzeylerin çok üzerinde bir alım söz konusu olmuştur. Araştırma sonucunda; besin alerjisi diyeti yapan annelerin besin etiketi okuma farkındalığının yüksek olduğu, buna karşın bazı mikro besin öğelerinde eksiklikler gözlendiği belirlenmiştir. Bu bulgular, emziren ve eliminasyon diyeti yapan annelere yönelik beslenme danışmanlığı ve destek programlarının oluşturulması gerekliliğini ortaya koymaktadır. İlgili alanda yürütülecek nitel ve uzun süreli çalışmalarla daha derinlemesine bulgulara ulaşılması mümkün olabilir. Anahtar Kelimeler: Besin Alerjisi, Besin Etiketi Okuma Alışkanlığı, Beslenme Alışkanlığı, En Yeni Yaşamsal Bulgu Ölçeği Tarih: Nisan, 2025This cross-sectional and descriptive study aimed to evaluate the food label reading behaviors and dietary habits of breastfeeding mothers following a food allergy elimination diet. Conducted in Istanbul between January and February 2025, the study sample consisted of 142 breastfeeding mothers adhering to a food allergy diet, exceeding the minimum sample size calculated using G*Power. Data were collected using a four-part questionnaire, the Newest Vital Sign (NVS) health literacy scale, and a three-day food consumption record. Statistical analysis was performed using SPSS software, with chi-square, Mann-Whitney U, and Kruskal-Wallis tests applied. All participants were married, and 57% were employed. The majority were university graduates (76.1%), and over 48% reported that their income was equal to their expenses. Nearly all mothers (99.3%) reported reading food labels, with most paying close attention to allergen warnings.Based on the NVS scale, 61.3% of the mothers had adequate health literacy; however, no significant associations were found between health literacy levels and sociodemographic variables. While daily energy and macronutrient intakes were generally adequate, intakes of certain micronutrient particularly calcium, vitamins B2, B5, B12, and C were insufficient. Conversely, intake levels of vitamins B1 and B3 exceeded recommended values. In conclusion, mothers adhering to food allergy diets demonstrated high awareness of food label reading, though deficiencies in specific micronutrients were observed. These findings highlight the need for targeted nutritional counseling and support programs for breastfeeding mothers following elimination diets. Further in-depth and longitudinal research is recommended to expand understanding in this field. Keywords: Food Allergy, Food Label Reading Habits, Dietary Habits, Newest Vital Sign Test Date: April, 2025