İnsülin direnci olan yetişkin bireylerde beslenme alışkanlıkları, diyet kalitesi ve fiziksel aktivite durumunun değerlendirilmesi

Abstract

İnsülin direnci kardiyovasküler hastalık, obezite, diyabet gibi hastalıklarla ilişkili önemli bir sağlık problemidir. Hem Türkiye'de hem de dünyada prevalansı giderek artmaktadır. Bu çalışma özel bir sağlık kuruluşuna başvuran insülin direnci bulunan 18-65 yaş aralığındaki yetişkin bireylerde beslenme alışkanlıklarıyla, diyet kalitesi ve fiziksel aktivite durumunu değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Verileri toplama aracı olarak araştırmacının düzenlediği ve yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmış olan anket formundan yararlanılmıştır. Katılımcıların genel bilgileri, sağlık bilgileri, antropometrik ölçümleri, biyokimyasal bulguları, beslenme alışkanlıkları, üç günlük besin tüketim kayıtları, diyet kaliteleri için Sağlıklı Yeme İndeksi-2015 (SYİ-2015) ve fizikse aktivite durumu için Uluslararası Fiziksel Aktivite Formu (IPAQ-SF) kullanılmıştr. Çalışmaya 42'si kadın, 36'sı erkek toplam 78 birey katılmıştır. Kadınlarda BKİ ortalaması, 32,76 ± 6,23 kg/m², erkeklerde 31,58 ± 3,12 kg/m²'dir. Beslenme alışkanlıkları incelendiğinde kadınların %80,9'u öğün atladığını belirtmiştir. Erkeklerin ise %75'i öğün atladığını belirtmiştir. Öğün aralarında en çok tercih edilen besinler çikolata/gofret/bisküvi, meyve, simit/poğaça/börek ve kuruyemiştir. Katılımcıların SYİ-2015 değerlendirildiğinde %56,4'ü kötü diyet kalitesine, %43,6'sı geliştirilmesi gereken diyet kalitesine sahiptir. Erkek katılımcıların kadınlara nazaran SYİ-2015 skorları açısından diyet kalitesinin daha kötü olduğu saptanmıştır (p<0,05). Mevcut halde diyet uyguladığını, yeterli ve dengeli beslendiğini belirten katılımcıların SYİ-2015 skoru anlamlı derecede daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Katılımcıların diyetle tükettikleri günlük enerji, yağ, karbonhidrat ve doymuş yağ alımının fazla olması kötü diyet kalitesiyle ilişkilendirilirken; posa alımının fazla olması iyi diyet kalitesiyle ilişkilendirilmiştir (p<0,05). Katılımcıların IPAQ-SF skoruna göre %10,3'ü inaktif, %88,5'i minimal aktif ve %1,3'ü aktif düzeydedir. SYİ-2015 ve IPAQ-SF skoru ile biyokimyasal veriler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmazken (p>0,05); HDL kolesterol ile SYİ-2015 skoru arasında pozitif yönlü anlamlı bir ilişki saptanmıştır (p<0,05). Antropometrik ölçümler ile SYİ-2015 ve IPAQ-SF skoru arasında istatistiksel olarak anlamlı olarak ilişki bulunmamıştır (p>0,05). Bireylerde dengeli ve yeterli beslenmeyle daha aktif bir yaşam tarzı değişikliğinin insülin direnci prevalansını azaltabileceği düşünülmektedir.Insulin resistance is an important health problem associated with diseases such as diabetes, obesity and cardiovascular disease. Its prevalence is increasing both in Turkey and in the world. This study was conducted to evaluate the nutritional habits, diet quality and physical activity status of adults in the age range of 18 to 65 and with insulin resistance who applied to the diet outpatient clinic of a private medical center. The survey form prepared by the researcher and applied with the face-to-face interview technique was used as the data collection tool. Participant's general information, health information, anthropometric measurements, biochemical findings, nutritional habits, three-day food consumption records, Healthy Eating Index-2015 (HEI-2015) for their diet quality and International Physical Activity Questionnaire (IPAQ-SF) for physical activity status were evaluated. Totally 78 individuals, 42 female and 36 male, participated in the study. The mean BMI was 32,76 ± 6,23 kg/m² for women, and 31,58 ± 3,12 kg/m² for men. When their nutritional habits were examined, 80,9% of women stated that they skip meals. 75% of men stated that they skip meals. The most preferred foods between meals were chocolate/wafer/biscuit, fruit, bagel/bread/pastry and nuts. When the HEI-2015 of the participants was evaluated, 56.4% have poor diet quality and 43,6% have diet quality that needs improvement. Male participants were found to have worse diet quality than females in terms of HEI-2015 scores (p<0,05). The HEI-2015 score of the participants, who stated that they were currently on a diet and had an adequate and balanced diet, were found to be significantly higher (p<0.05). The high energy, carbohydrate, fat and saturated fat intakes of the participants were associated with bad diet quality, while high fiber intake was associated with good diet quality (p<0,05). According to the IPAQ-SF score, 10,3% of the participants were inactive, 88,5% were minimally active and 1,3% were active. While there was no correlation between the HEI-2015 and IPAQ-SF scores and biochemical findings (p>0,05), a positive correlation was found statistically between HDL cholesterol and HEI-2015 score (p<0,05). No significant correlation was found statistically between HEI-2015 and IPAQ-SF scores as a result of anthropometric measurements (p>0,05). It is considered that an adequate and balanced diet and a more active lifestyle change can reduce the prevalence of insulin resistance in individuals.