ULUSLARARASI NİTELİKTE OLMAYAN SİLAHLI ÇATIŞMALARDA DEVLET DIŞI SİLAHLI GRUPLAR TARAFINDAN GÖZALTI: ULUSLARARASI İNSANCIL HUKUK VE ULUSLARARASI İNSAN HAKLARI HUKUKU AÇISINDAN DOĞRU OTORİTE SORUNUNUN VARLIĞI

Abstract

Bu makale, uluslararası insancıl hukuk ve uluslararası insan hakla- rı hukuku kapsamında uluslararası olmayan silahlı çatışmalarda devlet dışı silahlı gruplar tarafından gözaltı sorununun sonuçlarını incelemek- tedir. Uluslararası insancıl hukukta gözaltına yönelik geleneksel yakla- şım, silahlı grupların yalnızca insani yükümlülüklerle sınırlanmış fiili bir güce sahip olmasıdır. Savaş hukukuna göre sorun, devletlerin 1949 tarih- li Cenevre Sözleşmelerinin Ortak 3. Maddesi ve 1977 tarihli Ek Protokol II uyarınca gözaltı ayrıcalığına sahip olup olmadıklarına bağlıdır, bu sorun çözülmekten çok uzaktır. Uluslararası insancıl hukuk gözaltı yetkisi için uygulanmıyorsa sorun uluslararası insan hakları hukuku tarafın- dan çözülecektir. İkincisine göre, herhangi bir özgürlükten yoksun bı- rakmanın sağlam bir temeli olmalıdır ve sorun sadece gözaltındaki kişi- ye insanca muamele ederek çözülemez. Bu makale, her iki durumda da devlet birliklerini alıkoyma söz konusu olduğunda, devlet dışı aktörlerin doğru otorite teorisinin eksik olduğunu öne sürecektir. Tarihsel olarak, bu konu, doğru otoritenin devlet olma ile eş tutulduğu gerçeğiyle giz- lenmiştir, ancak uluslararası hukuk sisteminde ayrıcalıklı kabul edilebi- lecek devlet dışı aktörlerin nasıl tanımlanabileceğini yeniden keşfetme zamanı gelmiş bulunmaktadır.