Sosyo-kültürel ve siyasal etkiler bağlamında Azerbaycan halk danslarının icrasında görülen değişiklikler

Abstract

Günümüzde popüler kültürün etkisini her alanda görmekteyiz. Kitle iletişim araçlarının artmasıyla paralellik gösteren bu etki sosyo-kültürel alanda sıkça karşımıza çıkmaktadır. Pazarlama stratejileri, daha çok kazanma isteği, daha popüler olma, kültürel kavramların içlerinin boşalmasına ve dolayısıyla kültürel algının bozulmasına sebep olmuştur. Bu çalışmanın yapılmasına neden oluşturan temel unsur, tezde belirtilen tarihler arasında Azerbaycan Halk Danslarının çeşitli etkenler sebebiyle zaman içinde radikal değişimlere uğramasıdır. Diğer taraftan, Azerbaycan ve Türkiye arasındaki iki devlet tek millet anlayışının her iki halk tarafından benimsenmiş olması, coğrafyaların birbirine yakınlığı ve akrabalık ilişkileri önemli etkenler olmuştur. Muhakkak ki, Azerbaycan Halk Danslarında gözlemlenen bu değişimi etkileyen birden fazla neden vardır. Fakat konuya sosyo-kültürel açıdan yaklaşılmıştır. Kişisel tecrübeler gözlemler ve mevcut görsel kaynakların incelenmesi sonucu geçmiş ile bugün arasında karşılaştırma yapılarak Azerbaycan Halk Danslarındaki değişimler tespit edilmiştir. Bu değişimi sistematik bir şekilde ortaya koyabilmek için mevcut siyasal rejimin sanata olan etkisi ortaya koyulmuştur. Azerbaycan'ın kültürel yapısında zaman içinde ki değişimleri anlayabilmek ve doğru değerlendirebilmek için coğrafyanın uzun yıllardır hâkimi olan Rusya'nın iyi bilinmesi gerekmektedir. Rusya'nın tarihi, coğrafyası, siyasi duruşu direk olarak o coğrafyada yaşayan diğer halkların kültürel yapılarına tarih içinde etki etmiştir ve etmektedir. Özellikle 1917 Ekim Devrimiyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği kurulması beraberinde sosyo-kültürel politikalar getirmiş ve Azerbaycan gibi birçok yeni devletin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Bu devletler, kendi içlerinde kendi anayasaları ve kanunları olmasına rağmen S.S.C.B.'nin politikalarının direk etkisinde kalmış ve sosyo-kültürel anlamda değişimler yaşamıştır. Komünist rejimin bütün cumhuriyetler üzerine uyguladığı tektip kültür politikası ve baskıcı tutumu bu değişimde etkili olmuştur. Sonuç olarak bu cumhuriyetlerden Azerbaycan'da bu tektipleşmenin etkisi görülmüş ve Azerbaycan Halk danslarında kültürel yozlaşma meydana gelmiştir. Tezin konusunu oluşturan Azerbaycan Halk Danslarındaki geçmişten günümüze gelen değişimlerin temelinde yukarıda anlattığımız politikalar yatmaktadır. Fakat Azerbaycan'ın bağımsızlığı kazanmasından sonra ki dönemde kendi iç politikasında ki dalgalanmalar kültürel bozulmaları hızlandırmıştır. Danslarda ki değişimler, kıyafetlerde ki farklılıklar ve çalgılarda daha batı tarzı yaklaşım bu bozulmaların somut göstergesi olmuş ve bu tezin inceleme alanına girmiştir. Komünist rejimin kültürü tektikleştirdiği öngörülmüştür fakat komünist rejiminden sonraki dönemde yaşanan kültür politikaları bizlere görsel kaynaklar aracılığıyla kültürel benliğin yok olduğu çelişkisini göstermiştir.We are seeing effect of popular culture in all fields. We have encountered very frequently this effect that exhibits parallelism with increasing of number of mass media. Marketing strategies, will to earn more, will to be more popular have caused emptying of actual meanings of cultural concepts and, thus, impairment of cultural perception. The key factor that led to conduction of this study is the radical alterations of Azerbaijani Folk Dances over time due to various factors between the dates specified in the thesis. On the other hand; adoption of the understanding 'Two Countries, One Nationality' between Azerbaijan and Turkey by people on both sides, geographical proximity and blood kinship have been important factors. It is certain that there is more than one reason influencing this change observed in Azerbaijani Public Dances. However, this issue has been addressed in socio-cultural aspect. Comparisons were performed between the past and present in conclusion of personal experiences, observations and current visual resources, and changes in Azerbaijani Public Dances have been determined. In order to reveal this change systematically, effect of current regimen on art has been revealed. In order to understand eventual changes in cultural structure of Azerbaijan and to evaluate appropriately, Russia, which had established dominance over years in this geography, should be well-known. History, geography, political position of Russia has influenced and influencing directly cultural structures of other nations resided in this geography during history. Especially in 1917, establishment of Union of Social Socialist Republics has led to socio-cultural policies and formed a basis for establishment of new states like Azerbaijan. Although these states had their own constitutions and laws in themselves, they were under direct influence of U.S.S.R's policies and experienced changes in terms of socio-cultural aspect. Uniform culture policy and repressive attitude that communist regime applied on all republics have influence on this change. In conclusion, effect of this standardization has been observed on Azerbaijan, one of these republics, and cultural degeneration has occurred in Azerbaijani Public Dances. Policies we mentioned above underlie the basis of changes occurred from the past to present in Azerbaijani Public Dances, which comprises the subject of this thesis. However, fluctuations in internal policies of Azerbaijan after gaining independence have facilitated cultural degenerations. Changes in dances, differences in clothes and more western approach in instruments are concrete indicator of these degenerations and are included in the scope of this thesis. It has been stipulated that communist regime has standardized culture, however, culture policies experienced during the period after communist regime has shown us that cultural self has been annihilated by visual resources.