Eğitim kurumlarında stratejik plânlamanın kurum performansı üzerine etkilerine yönelik bir araştırma

Abstract

Okulların başarılarını ve rekabet gücünü artırmada fayda sağlamak amacıyla hazırlamış oldukları stratejik plânların uygulanmasında, istenilen yerde olup olmadıklarını saptayabilmek için sürekli olarak okul performansını ölçmeleri gerekmektedir. Ulusal yazında eğitim örgütlerinde stratejik plânlama çalışmalarına ilişkin hazırlanmış bilimsel çalışmaların bir kısmının kavramsal, diğerlerinin ise görgül çalışmalar olduğu görülmesine karşın görgül çalışmalar incelendiğinde, çalışmaların ağırlıklı olarak stratejik plânlama ve uygulama süreçlerine odaklandıkları görülmektedir. Araştırmanın amacı; okullarda yapılan performans değerlendirmelerinin, okul performansına olumlu ya da olumsuz bir etki edip etmediğinin saptanmasına yöneliktir. Dolayısıyla bu çalışmada ilkokullarda stratejik plânlama faaliyetlerinin okul performansını etkileyip etkilemediği araştırılmıştır. Bu çalışma, veri seti olarak özel ve kamu ilkokullarını içermektedir. Bu anlamda araştırmaya kamu ve özel eğitim kuruluşlarının birlikte veri setine dahil edilmiş olması, ayrıca çalışmanın stratejik plânlamanın sonuçlarının değerlendirilmesine odaklanmış olması dolayısıyla yazındaki diğer çalışmalardan farklılık arzetmektedir. Tez çalışması yedi ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde stratejiye ilişkin kavramsal çerçeveye yer verilmiştir. İkinci bölümde de stratejik yönetim öncesi kullanılan stratejik plânlama modelleri tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde ise, stratejik yönetimin kavramsal çerçevesine değinilmiş, dördüncü bölümde de, stratejik yönetim sürecinin aşamalarına yer verilmiştir. Beşinci bölümde ise, eğitim örgütlerinde stratejik plânlama ve performansın ölçülmesi konusuna değinilmiştir. Altıncı bölümde ise, araştırmanın veri setinin analiz ve bulgularına ilişkin değerlendirmelere yer verilmiştir. Son bölümde de araştırmaya ilişkin tartışma ve sonuç değerlendirmeleri yer almaktadır. Araştırmanın evreni ve örneklemi bir tutularak araştırma için veri seti oluşturacak olan Bursa'nın merkezi sayılan Osmangazi, Nilüfer ve Yıldırım ilçelerindeki kamu ve özel statüdeki 209 ilkokul belirlenmiştir. Ancak ulaşılabilen ve/veya geri dönüş yaparak veri vermeyi kabul eden 151 ilkokuldan toplanan anketlerle veri seti oluşturulmuştur. Bu doğrultuda geri dönüş oranı yaklaşık % 72'dir. Anketler, tez sahibince bizzat ilkokullara gidilerek ilkokulların müdür ve/veya müdür yardımcılarıyla karşılıklı yüz yüze uygulanarak bire bir yapılmıştır. Anket formu, beş bölümden oluşmaktadır. Ankette yer alan soruların cevaplanmasında 5'li Likert ölçeği kullanılmıştır. 151 ilkokuldan toplanan veriler, SPSS paket programına girilmiş ve sırasıyla betimsel istatistikler, Pearson korelasyon analizleri, faktör analizleri ve ardından çoklu regresyon analizleri gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmanın verileri ilkokul idarecilerinin beyanlarına dayanmaktadır. Araştırmanın genel bulguları, ilkokullarda yürütülen stratejik plânlama faaliyetlerinin, okul performansının üç boyutu üzerinde de anlamlı etkisinin bulunduğunu, ayrıca kamu ve özel sektör ilkokullarında stratejik plânlama çalışmalarının okul performansına etkileri bağlamında farklılaştığını ortaya koymaktadır. Anahtar Kelimeler: Strateji, stratejik plânlama, okul performansı, performansın değerlendirilmesiIn the implementation of the strategic plans prepared for the purpose of improving the success and competitiveness of schools, they need to continuously measure the school performance in order to determine whether they are on the desired place or not. While it is seen that some of the scientific studies in the national literature on strategic planning activities of educational organizations are conceptual and only few of them are empirical studies. In addition, when empirical studies are examined, it is also seen that the studies focus mainly on strategic planning and implementation processes. Therefore, in this study, the aim is to determine whether strategic planning in schools have a positive or negative impact on school performance. This study includes questionnaires collected from private and public primary schools as the data set. In this sense, the fact that the public and private education institutions are included in the data set together with the fact that the study is focused on evaluating the results of the strategic planning differs from the other studies in the literature. The thesis consists of seven main sections. In the first part, the conceptual framework related to the strategy is given. In the second part, strategic planning models used before strategic management are introduced. In the third chapter, the conceptual framework of strategic management is mentioned and in the fourth section, the stages of strategic management process are mentioned. In the fifth chapter, strategic planning and measurement of performance in educational organizations are discussed. In the sixth chapter, the analysis and findings of the data set of the research are included. Finally, in the last section, the discussion and conclusion evaluations are included. The population and sample of the study were held and 209 primary schools with public and private status were determined in the districts of Osmangazi, Nilüfer and Yıldırım, which are the centers of Bursa. However, data was collected by questionnaires filled by 151 primary schools which were accessible and / or accepted to give the data back. Thus, the return rate of study is approximately 72%. The questionnaires were conducted one by one by applying face to face with the principal and/or deputy principals of the primary schools by going to the primary schools. The questionnaire consists of five sections. In the questionnaire, 5-point Likert scale was used to answer the questions in the questionnaire. The data collected from 151 primary schools were entered into SPSS package program and descriptive statistics, Pearson correlation analysis, factor analysis and multiple regression analyzes were performed respectively. The data of this study are based on the statements of the primary school administrators. The general findings of the study show that the strategic planning activities carried out in primary schools also have a significant effect on the three dimensions of school performance, and also differentiate in the context of the effects of strategic planning studies on school performance in public and private primary schools. Keywords: Strategy, strategic planning, school performance, performance evaluation