Algılanan ebeveynlik biçimleri ve obsesif kompulsif belirtiler arasındaki ilişki: Erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü

Abstract

Araştırmanın ilk amacı, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) belirti düzeyleri farklılaşan grupların, erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveynlik biçimleri açısından farklılıklarını incelemektir. Araştırmanın bir diğer amacı ise, algılanan ebeveynlik biçimleri ve OKB belirtileri arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolünü incelemektir. Araştırmanın örneklemini, 2017-2018 öğretim yılında çeşitli devlet ve vakıf üniversitelerinde lisans eğitimine devam eden, 432'si kadın (%52.9) ve 385'i erkek (%47.1) olmak üzere toplam 817 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklemi oluşturan öğrencilerin yaş aralığı 18-26; yaş ortalaması ise 22.4 (SS=.928)'dir. Araştırmada, Demografik Bilgi Formu, Padua Envanteri-Washington Eyalet Üniversitesi Gözden Geçirilmiş Formu (PE-WEÜR), Young Şema Ölçeği-Kısa Form-3 (YŞÖ-KF3) ve Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ) kullanılmıştır. Bulgular, OKB belirti düzeyi yüksek olan grubun düşük olan gruba göre karamsarlık şeması başta olmak üzere tehditler karşısında dayanıksızlık, duyguları bastırma, terk edilme, sosyal izolasyon/güvensizlik, cezalandırılma, kusurluluk, iç içe geçme/bağımlılık ve kendini feda şema alt boyutlarından daha yüksek puan aldığını göstermektedir. Bir diğer bulguya göre, OKB belirti düzeyi yüksek olan grubun düşük olan gruba göre ''zedelenmiş sınırlar'' şema alanı hariç tüm şema alanlarından daha yüksek puan aldığı yönündedir. OKB belirtileri ile ilişkili, en yüksek anlamlılık derecesine sahip şema alanının ''aşırı tetikte olma baskılanma/ketlenme'' şema alanı olduğu sonucuna varılmıştır. Ayrıca, işlevsel olmayan ebeveynlik boyutu açısından, OKB belirti düzeyi yüksek olan grubun düşük olan gruba göre her iki ebeveynini de daha fazla ''aşırı koruyucu/evhamlı'' olarak değerlendirdiği sonucuna varılmıştır. Araştırmanın bir başka sonucuna göre, anneye yönelik işlevsel olmayan ebeveynlik biçimi algısı ile obsesif kompulsif belirtiler arasındaki ilişkide, ayrılma ve reddedilme, zedelenmiş özerklik ve performans, zedelenmiş sınırlar, diğeri yönelimlilik ve aşırı tetikte olma ve baskılanma şema alanlarının kısmi aracı rolünün olduğu görülmektedir. Bulgular, babaya yönelik işlevsel olmayan ebeveynlik biçimi algısı ile obsesif kompulsif belirtiler arasındaki ilişkide, ayrılma ve reddedilme alanının tam aracı; zedelenmiş özerklik ve performans, zedelenmiş sınırlar, diğeri yönelimlilik ve aşırı tetikte olma ve baskılanma şema alanlarının kısmi aracı rolü olduğunu göstermektedir. Araştırmanın bulguları ilgili literatür çerçevesinde tartışılmış ve gelecek araştırmalar için çeşitli önerilerde bulunulmuştur.The current research aims at understanding the differences of the nature of OCD symptoms, depending on early maladaptive schemas and perceived parenting styles. The secondary purpose of the research is to analyze the mediator role of early maladaptive schemas in the relationship between perceived parenting styles and Obsessive Compulsive Disorder. A total of 817 participants; 432 women (%52.9), and 385 (47.1) men who are enrolled in public and private colleges in the 2017-2018 academic year constitute the sample of this study. Participants' age range was 18-24 and the average age was found to be 22.4 (SS=.928). In the research, demogrphic information form, the Padua Inventory (the form was later revised by Washington State University), the Young Shema Scale – Short Form-3 and the Young Parenting Scale have been used. Results (indicated) that those who had higher scores on OCD significantly had higher scores on vulnerability to harm, on emotional inhibition and abondonment, on social isolation/mistrust, on punitiveness defectiveness, on enmeshment, on self sacrifice and especially on pessimism schema compared to those who had lower levels of OCD. It was also found that the group who had higher levels of OCD scored significantly higher on all schemas except impaired limits. We can conclude that, compared to all of the schemas; overvigilance and inhibition schemas are highly related to having OCD symptoms. Additionally, the group who had higher levels of OCD identify their parents as being more overprotective/anxious on the nonfunctional parenting dimension, compared to the other group. It was also found that; in the relationship between non-functional parental perception towards the mother and OCD symptoms; disconnection, impaired autonomy, impaired limits, other-directedness and overvigilance schemas had only a partially intermediatory role. On the other hand, separation and rejection field fully mediated the relationship between non-functional parenting perception towards the father and OCD symptoms; whereas impaired autonomy, impaired limits, other-directedness, overvigilance and supression schemas mediated the same relatioship only partially. Research findings has been analyzed based on the related literature and suggestions for further research were proposed.