SAVUNMA HARCAMALARI VE TÜRKİYE’DE SAVUNMA HARCAMALARININ FİNANSMAN KAYNAKLARI: KARŞILAŞTIRMALI KAVRAMSAL BİR ANALİZ

Abstract

Savunma harcamaları, bir ülkenin ekonomisinde önemli bir yere sahiptir ve özellikle azgelişmiş ve gelişmekte olan bir ülkenin ekonomisine etkisi büyüktür. Bu makale, uzun yıllardır süregelen Türkiye’nin savunma harcamalarına ayırdığı bütçe ilişkin tartışmaya cevap bulmak ve söz konusu bütçe için yararlanılan finansman kaynaklarını tespit etmek maksadıyla kavramsal bir çalışma olarak hazırlanmıştır. Bu kapsamda temel kavramlar, savunma harcamalarını etkileyen faktörler, savunma bütçesinin belirlenmesi süreci ve savunma harcamaları finansman kaynakları araştırılmış, seçilmiş diğer ülkeler ile Türkiye’nin savunma bütçesi karşılaştırılmıştır. Bu karşılaştırılmada Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsü'nün (SIPRI) verilerinden faydalanılmıştır. Türkiye’nin savunma harcamalarının 2000’li yıllarla birlikte düşüş eğiliminde olduğu, bu eğilimin özellikle 2015 sonrasında yükselişe geçtiği ve 2019`da Türkiye’nin GSYH’sının yaklaşık % 2,7’sinin savunma harcamasına ayrıldığı tespit edilmiştir. 2019 yılında Türkiye en fazla savunma bütçesi ayıran ülkeler arasında 20,4 milyar Dolar ile 15. sırada yer almıştır. Bununla birlikte, 2019 yılı itibariyle Türkiye’nin savunma bütçesinin komşularıyla karşılaştırıldığında ortalama bir değerde olduğu görülmektedir. Ayrıca, iyileştirilmesi gereken alanlar olmakla birlikte, Türkiye'de savunma harcamalarının belirlenmesi, planlanması, uygulanması ve kontrolüne ilişkin sistematik bir uygulamanın olduğu ve günümüz şartlarında makul savunma harcamalarının bu sistematiğe göre tanımlandığı görülmektedir. Bu konuda gelecekte daha derinlemesine çalışmalar yapılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir.