Kayseri il merkezinde bulunan özel ilköğretim okullarının beslenme programlarındaki menülerin enerji ve besin öğeleri içeriği açısından değerlendirilmesi

Abstract

Okul yemekleri ve beslenme eğitimleri çocukların beslenmelerini iyileştirmeleri, sağlıklı besinler seçmeleri ve iyi beslenme alışkanlıkları öğrenmelerini sağlamaktadır. Çalışmanın amacı Kayseri il merkezinde bulunan özel ilköğretim okullarının beslenme programlarındaki menüleri, enerji ve besin öğeleri içeriği açısından standartlar ile değerlendirme ve okul çağı çocuklarının beslenme programlarında yapılabilecek olası değişiklikleri için öneriler sunmaktır. Bu araştırma tanımlayıcı tipte çalışmadır. Araştırmanın evrenini Kayseri ili Milli Eğitim Müdürlüğüne bağlı ilköğretim okulları oluşturmaktadır. Okul beslenme programı uygulayan tüm özel ilköğretim okulları örneklem olarak seçilmiştir. Çalışma toplam 35 okul üzerinde yapılmıştır. Araştırmaya katılan okullarda, okul toplu beslenme hizmetinin sorgulandığı bir form ile bir haftalık menü örneği içeren genel bilgiler anket formu doldurulmuştur. 35 okulun 4 tanesinde (%11,4) diyetisyen görev yapmakta ve diyetisyen çalışmayan okulların 14 tanesinde (%45,1) menü hazırlanması için başka bir kurumunun diyetisyeninden danışmanlık alınmaktadır. Ziyaret edilen 14 okulda yemekhane dışında kafeterya bulunmaktadır. Okul kahvaltı programı sadece ilkokullarda verilmekte ve kahvaltı öğünü ile ortalama 390±104,6 kkal. sağlamış, enerjinin %14,5±1,7'si proteinden, %29,5±10,3'ü karbonhidrat (CHO), %55,4±10,1'i yağlardan sağlanmaktadır. İlkokullarda öğle yemeği 599,0±79,6 kkal. sağlamakta olup, enerjinin %56,3±4,7'si karbonhidrat, %12,1±1,9'u protein, %31,1±3,9'u yağ ve %11,4±2,1'i doymuş yağ asitlerinden gelmiştir. Ortaokullarda ise öğle yemeği 610,3±65,3 kkal. sağlamış, enerjinin %54.7±5.'si karbonhidrat, %12,3±1,7'si protein, %32,5±1,7'i yağ ve %11,4±1,6'sı doymuş yağ asitlerinden gelmiştir. Okulların %51,4'ünda ara öğün servisi yapılmaktadır. Enerji ve besin öğeleri (yağ oranı hariç) yönünden menü planını diyetisyen veya diyetisyen hariç birinin planlaması arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki tespit edilmemiştir (p>0,05). Sonuç olarak okullar yemek programlarına yeterli önem verilmediği, önerilen enerji ve besin öğelerine uygun menü planlanmadığı bulunmuştur. Bu nedenle bakanlıklarca okullarda uygulanabilecek menüler planlama programları geliştirmelidir. Anahtar Kelimeler: Okul beslenme programları, okul çağı, beslenme hizmetleriSchool meals and nutritional education provides children to improve their nutrition, choose healthy foods and learn good eating habits. The aim of this study is to evaluate whether the primary schools in the city center of Kayseri meet the standards in terms of energy and nutrient content of the menus in the nutrition programs and offer suggestions for possible changes in the future school nutrition programs of school age children. This is a descriptive study and the universe of the study consists of primary schools affiliated to the Kayseri Provincial of National Education. All private primary schools that applied the school nutrition program were selected as samples. The study was conducted on a total of 35 schools. The general information questionnaire was completed for the schools participating in the study, which included a weekly menu sample about school food nutrition. In four of the 35 schools (11.4%) has dietitian works for preparing the menu, and 14 (45.1%) of the schools are consulted by the dietician of another institution to prepare a menu. In the 14 schools visited, there is a canteen outside the cafeteria. The school breakfast program is only available in primary schools and the breakfast meal is 390 ± 104.6 kcal. 14.5 ± 1.7% of the energy came from protein, 29.5 ± 10.3% from CHO, 55.4 ± 10.1% from fat. Lunch at primary schools is about 599.0 ± 79.6 kcal and 56.3 ± 4.7% of the energy came from carbohydrate, 12.1 ± 1.9% from protein, 31.1 ± 3.9% from fat and 11.4 ± 2.1% from saturated fatty acids. In secondary schools, lunch is about 610.3 ± 65.3 kcal. 54.7 ± 5.% of the energy was from protein, 12.3 ± 1.7% from protein, 32.5 ± 1.7% from fat and 11.4 ± 1.6% from saturated fatty acids. 51.4% of the schools serve snacks. In terms of energy and nutrients (except fat percentage), a statistically significant relationship was not found between dietitian plan and others' menu plan (p> 0.05). As a result, schools do not give enough importance to attention programs and the menu is not planned according to the proposed energy and nutrients. There is a need in developing menu planning programs to develope menu, ministries should administer the dietitians to the schools. Keywords: School nutrition programs, school age, nutrition services