İstanbul kıyı dolgu alanlarının kent peyzajı içerisindeki yeri ve bulundukları bölgenin doğal-kültürel özelliklerine dayalı yenileme (İyileştirme) modeli

Abstract

İstanbul gibi hızla nüfusu artan ve buna bağlı hızlı büyüme sürecindeki kentlerin, artan arazi ihtiyacı yüzünden kıyı alanlarında değişim ve gelişim süreci devam etmektedir. Kentleşmenin hızla yaşandığı kentlerde kıyıların doldurulması, kentsel faaliyetlerin karşılanması amacı ile mevcut kent dokusunda yapılan değişiklikler, kentsel dönüşümler kent kıyılarını da etkilemektedir. Bu etki çoğu zaman, değişim ve dönüşümün büyüklüğü oranında, bulunduğu bölgenin doğal ve kültürel özelliklerini etkilemektedir. Kentlerdeki bu hareketlilik kentsel mekânın bir parçası olan kıyı dolgu alanlarında da dönüşümü, yeniden üretimi, yenilenmeyi ve iyileştirmeyi zorunlu kılmıştır. Kıyılar, yeniden üretilmesi zor olan sınırlı kaynaklardır. Bu bakımdan dönüştürülmesi ve yeniden üretimi çoğu zaman imkânsız ya da uzun zaman ve büyük yatırımlar istemektedir. Bu bakımdan, çalışma ile önerilen model, mevcut kıyı dolgu alanları veya yeni oluşturulacak dolgu alanlarının, bulundukları bölgenin sahip oldukları doğal ve kültürel özelliklerine dayalı iyileştirme ve tedavi amaçlı bir yaklaşım içermektedir. Bu kapsamda, çalışma alanı olarak, İstanbul'un kıyı dolgu alanlarından üç farklı tipolojiye sahip örneklem alan seçilmiştir. Çalışmada izlenen yöntem, kavramsal ve pratik (uygulamalı) çerçevede iki başlıkta toplanmaktadır. Kavramsal çerçevede, çalışmanın amacı, kapsamı, yöntemi, çalışmanın özgünlüğü ve katkıları belirtilmektedir. Pratik (uygulamalı) çerçeve, çalışma bulgularının elde edilmesi için haritalama, fotoğraf, yerinde gözlem, GIS veri analizi, Analitik Hiyerarşi Perosesi (AHP) ile doküman elde etme yöntemleri ile anket ve uzman görüşlerinden oluşmaktadır. Çalışmayı oluşturan yedi bölümün, ilk üçünde; kuramsal temeller ve kavramlar incelenmiştir. Dördüncü bölümde, öneri modelin bileşenleri, etki kriterleri ve modelin değerlendirme yöntemi açıklanmıştır. Beşinci bölümde, İstanbul kıyı dolgu alanlarının farklılaşan tipolojileri ile modelin örneklem alanlarda sınanması gerçekleştirilmiştir. Altıncı bölüm, bulgular ve sonuç kısmında ise, hipotezlerin sınanması ve bir sonraki çalışmalarda değinilmesi gereken konular belirtilmiştir. Yedinci bölümde ise, araştırma sorularının cevapları, anket soruları, kesit ve perspektif görüntüleri, alan fotoğrafları vb. verilerin yer aldığı ekler ile kaynakça bölümü bulunmaktadır.Due to the increasing land demand of rapidly growing cities like Istanbul, the process of change and development in coastal areas continues. The rapid urbanization of cities impacts the urban coastline, where coastal filling is done to accommodate urban activities, leading to modifications in the existing urban fabric. This often affects the natural and cultural characteristics of the region proportionately to the scale of change and transformation. This urban dynamism necessitates the transformation, reproduction, renewal, and improvement of coastal fill areas, which are part of urban spaces. Coasts are limited resources that are difficult to reproduce. Thus, their transformation and reproduction often require significant time and investment. The proposed model in this study includes an approach for improving and rehabilitating existing or newly created coastal fill areas based on the natural and cultural characteristics of their regions. Within this scope, three sample areas with different typologies from Istanbul's coastal fill areas were selected as the study area. The methodology to be followed in the study is divided into two main sections: conceptual and practical (applied). In the conceptual framework, the study's aim, scope, methodology, originality, and contributions are outlined. The practical framework involves methods such as mapping, photography, on-site observation, GIS data analysis, Analytical Hierarchy Process (AHP), document acquisition methods, surveys, and expert opinions to obtain study findings. The first three sections of the seven-part study examine theoretical foundations and concepts along with coastal fill areas in the coast-city relationship. The fourth section explains the components of the proposed model, impact criteria, and the evaluation method of the model. In the fifth section, the model is tested in sample areas with differing typologies of Istanbul's coastal fill areas. The sixth section presents the findings and conclusions, testing the hypotheses and addressing issues to be covered in future studies. The seventh section includes appendices with research questions, survey questions, cross-sectional and perspective images, and the bibliography.