Browsing by Author "Aysal, Nimet"

Now showing 1 - 1 of 1

Stres algısı, başa çıkma, kişilik ve sağlık arasındaki ilişkilerin etkileşimsel stres ve başa çıkma modelinde incelenmesi
(2014) Aysal, Nimet; Berk, Hanife Özlem Sertel
Günümüzde hızla değişen ve gelişen teknolojik, ekonomik ve sosyal koşullara başarıyla uyum sağlamak her birey için mümkün olamamakta ve bununla ilişkili olarak bireylerde çeşitli bedensel/ruhsal sağlık problemleri ortaya çıkabilmektedir. Ancak stresli yaşam olaylarına maruz kalan her kişinin benzer sağlık problemleri yaşamadığı da bilinmektedir. Bu çalışmanın amacı, stres ve sağlık arasındaki ilişkide rol oynadığı ileri sürülen çeşitli psikolojik faktörleri ve bu faktörlerin birbirleri ile olan ilişkilerini, Lazarus ve Folkman'ın etkileşimsel stres ve başa çıkma kuramına dayalı olarak incelemektir. Kuram, rahatsızlıkların ortaya çıkmasında etkili olabilecek kişilik, stres değerlendirmesi ve başa çıkma gibi faktörlerin etkileşimlerine yönelik bir model sunmakta ve stresi bir süreç olarak değerlendirmektedir. Bu şekilde, stres sonucunda ortaya çıkan olumsuz sağlık sonuçlarının engellenmesinde görev alabilecek faktörlerin ve rollerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Ayrıca çalışmada yine modelin öngörüleri doğrultusunda üniversite öğrencilerinin gündelik sıkıntılarını değerlendiren çağdaş bir ölçüm aracının alana kazandırılması hedeflenmiştir. Araştırmanın örneklemini Boğaziçi Üniversitesi ve İstanbul Üniversitesi'nde öğrenim görmekte olan 350 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Çalışma kapsamında Stres Belirtileri Ölçeği, Eysenck Kişilik Envanteri-Nevrotiklik Alt Ölçeği, Kısa Semptom Envanteri, Stresle Başa Çıkma Tarzları Ölçeği ve Üniversite Öğrencilerinde Gündelik Stresi Değerlendirme Envanteri kullanılmıştır. Ayrıca bütün öğrencilere yarı yapılandırılmış demografik bilgi ve ağrı değerlendirme formu verilmiştir. Bulgular, yan amaç kapsamında Gençöz ve Dinç (2006) tarafından geliştirilen Üniversite Öğrencileri İçin Yaşam Olayları Envanteri'ne dayanarak uyarlama çalışması yapılan Üniversite Öğrencilerinde Gündelik Stresi Değerlendirme Envanteri'nin alandaki çalışmalarda kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir ölçüm aracı olduğunu göstermiştir. Gerçekleştirilen doğrusal hiyerarşik çoklu regresyon analizleri sonucunda, farklı kaynaklara ilişkin stres değerlendirmelerinin, kronik ağrı varlığı ve ağrı şiddeti hariç çoğu stres sonucunu anlamlı şekilde yordadığı görülmüştür. Çaresiz başa çıkma tarzı tüm stres değerlendirmeleri tarafından, kendine güvenli başa çıkma tarzı ise yalnızca sosyal-duygusal sıkıntılara ilişkin stres değerlendirmeleri tarafından yordanmaktadır. Ayrıca, stres sonuçlarının belirlenmesinde çaresiz başa çıkma tarzı, kendine güvenli başa çıkma tarzından daha güçlü bir yordayıcıdır. Kontrol değişkeni olarak analize girilen nevrotikliğin ise stres sonuçlarının yordanmasında iki değişkenden de daha etkin bir rol oynadığı görülmüştür. Son olarak yapılan doğrusal hiyerarşik medyatör regresyon analizleri sonucunda, stres değerlendirmesi ve stres sonuçları arasındaki ilişkide kendine güvenli başa çıkma tarzının modelin öngördüğü şekilde aracı rol oynamadığı, çaresiz başa çıkma tarzının ise kısmi aracı olarak yer aldığı bulgulanmıştır. Tüm bulgular, ilgili literatür ışığında tartışılmıştır.