Obez ev hanımlarının etiket okuma alışkanlıklarının yeme bağımlılığı ile ilişkisinin belirlenmesi

Abstract

Obezite, sayısız genetik, sosyal, ekonomik ve toplumsal faktörün neden olduğu çok faktörlü bir hastalıktır. Obezitenin ana nedeni, tüketilen enerji ile harcanan enerji arasındaki uzun vadeli enerji dengesizliğidir. Ev hanımlarının beslenme alışkanlıklarında fazla karbonhidrat ve yüksek şekerli yiyecekleri tercih etmelerinin yanı sıra fiziksel aktivitelerindeki azalmalarla obezite sorununa yol açmıştır. Bu nedenle çalışmanın amacı obez sınıfında yer alan ev hanımlarının besin tüketim sıklıkları, besin etiketi okuma alışkanlıkları ve yeme bağımlılıkları arasındaki ilişkileri incelenmektir. Kesitsel tipte bu araştırmaya, 41±11,7 yaş ortalamasında, beden kütle indeksi (BKİ) ortalaması 34,01±3,21 kg/m2 olan, psikolojik rahatsızlığı olmayan, gebe ve emziklilik döneminde olmayan, Türkiye'de online diyet hizmeti alan toplam 384 ev hanımı dahil edilmiştir. Araştırmada verilerin elde edilmesinde çevrimiçi anket yöntemi kullanılmıştır. Obez ev hanımlarına kişisel bilgi formu, besin tüketim sıklığı, Yale Yeme Bağımlılığı Ölçeği (YFAS), Besin Etiketi Okuma Durumu Formu uygulanmıştır. Obez kategorisinde yer alan ev hanımlarının %55,2'sinin ailelerinde obez kişiler bulunmakta ve %53,6'sının çocukluğundaki beden ağırlığı normalin üzerindedir. Düzenli fiziksel egzersiz yapan kadınların oranı yalnızca %5,7'dir. Ev hanımlarında en sık görülen hastalıklar; %39,6 ile diyabet, %21,2 ile kolesterol ve %10,8 ile tiroid hastalığıdır. Araştırmada yer alan kadınların yalnızca %19'unun yeme bağımlısı olduğu tespit edilmiştir. Yeme bağımlılığına sahip kadınların şeker ve tatlı grubu yiyecekleri tüketme sıklıkları (X̄=3,36) yeme bağımlılığına sahip olmayan gruba (X̄=3,62) göre daha yüksektir. Besin etiketlerini her zaman okuyan kadınların oranı %25,8 iken bazı zamanlar besin etiketlerini okuyan kadınların oranı %49,2'dir. Kadınlar etiketlerin okunaklı olmadığını (%14,7) ve besin etiketlerinin gıdanın zararlı yanlarını dile getirmediğini (%10,1) düşünmektedir. Araştırmada kadınların besin etiketi okuma sıklıkları ile besin tüketim sıklıkları arasındaki ilişkilerin incelenmesi sonucunda kadınların şeker ve tatlı grubu tüketim sıklıkları arttıkça besin etiketi okuma sıklıkları azalmaktadır (r=-0,168). Yeme bağımlılığı ile üretim / son kullanma tarihi, kullanım şekli, içindekiler bilgisi, saklama koşulları ve markanın istatistiksel olarak ilişkili olduğu saptanmıştır (p<0,05). Yeme bağımlılığı olmayanların besin etiketinde yer alan kullanım şekli, içindekiler bilgisi, saklama koşulları ve marka bilgisini her zaman okuma sıklıkları besin bağımlılığı olanlara göre daha yüksektir (p<0,05). Ev hanımlarının besin etiketi okuma alışkanlığıyla yeme bağımlılığı arasındaki ilişki değerlendirilerek, ev hanımlarına yönelik olarak besin etiketinde yer alan bilgilerin nasıl yorumlanacağı, hangi bilginin ne için önemli olduğuna dair bilgilendirici eğitimlerin düzenlenmesi gerekir. Bu eğitimler büyük oranda halka hitap eden TV kanallarında ya da internet ortamında sosyal medya kanalları aracılığıyla sunulabilir.Obesity is a multi-factorial disease caused by numerous genetic, social, economic, and societal factors. The main cause of obesity is a long-term energy imbalance between consumed energy and expended energy. Housewives generally prefer high carbohydrates and high sugar foods in their eating habits. Therefore, the aim of the study is to investigate the relationships between frequency of food consumption, food label reading habits, and food addiction among housewives who are in the obese class. It is a cross-sectional study, including 384 housewives whose age average is 41±11,7, have a BMI average value of 34,01±3,21 kg/m2, do not have psychological problems, are not pregnant or breastfeeding, receive online diet service in Turkey. Data were collected by online surveys, and the participants were given a personal information form, a food consumption frequency form, the Yale Food Addiction Scale (YFAS), and a food label reading status form. 55.2% of the housewives in the obese category have obese family members, and 53.6% have a body weight above normal in their childhood. Only 5.7% of the women have regular physical exercise. The most common diseases among housewives are diabetes at 39.6%, cholesterol at 21.2% and thyroid disease at 10.8%. In the study, it was found that only 19% of the women involved in the study have food addicts. The frequency of consumption of sugary and sweet foods among women with food addiction (X̄=3.36) is higher than that of the group without food addiction (X̄=3.62). The rate of women who always read food labels is 25.8% while the rate of women who sometimes read food labels is 49.2%. Women think that labels are not readable (14.7%) and that food labels do not reveal the harmful aspects of the food (10.1%). As a result of investigating the relationship between food label reading frequencies and food consumption frequencies, it is found that as the frequency of consumption of sugary and sweet foods increases, the frequency of food label reading decreases (r=-0.168). Eating addiction was found to be statistically associated with production/expiry date, usage instructions, ingredients information, storage conditions, and brand (p<0.05). The frequency of reading usage instructions, ingredients information, storage conditions and brand information on the food label are higher among non-food addiction group than food addiction group (p<0.05). By evaluating the relationship between the food label reading habits of housewives and food addiction, informative training need to be organized about how to interpret the information on food labels and which information is important for what. These training can be mostly offered through popular TV channels or social media channels via the internet.