Yenidoğan Sarılığını Önlemeye Yönelik Annelere Verilen Eğitimin Bilgi Düzeyi ve Sarılık Gelişme Sıklığına Etkisi

Abstract

Araştırma doğum sonu annelere verilen, yenidoğan sarılığını önlemeye yönelik eğitimin, annelerin bilgi düzeylerine ve sarılık gelişme sıklığına etkisini ölçmek amacıyla randomize kontrollü bir araştırma olarak planlandı. Bu araştırma 78 anne (girişim:39; kontrol:39) ile İstanbul Sultanbeyli Devlet Hastanesi Kadın Doğum Servisi kliniğinde Kasım 2023-Kasım 2024 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Veriler 'Anne Veri Toplama Formu', 'Yenidoğan Sarılığına İlişkin Bilgi Formu', 'Yenidoğan İzlem Formu' ile toplanmıştır. Toplanan veriler, uygun istatistiksel analiz teknikleri kullanılarak, SPSS for Windows (versiyon 20.0, Statistical Package for Social Sciences) programı aracılığıyla değerlendirilmiştir. Normal dağılım Kolmogorov-Smirnov testiyle değerlendirilmiş; bağımsız iki örneklem t testi, Repeated Measures ANOVA, Bonferroni ve Tukey testleri kullanılmıştır. Girişim ve kontrol grubundaki anneler ve bebekler tanıtıcı özellikler açısından homojendir (p>0,05). Eğitim öncesi girişim ve kontrol grubunun yenidoğan sarılık bilgi puan ortalamalarının homojen olduğu, eğitim sonrası ise girişim grubunun yenidoğan sarılık bilgi puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür (p<0,001). Araştırma sonucunda eğitim sonrası ve taburculuk ölçümlerinde girişim grubundaki annelerin kontrol grubundaki annelere göre yenidoğan sarılık bilgi puan ortalamalarının daha yüksek olduğu görülmüştür (p<0,001). Girişim grubundaki annelerin sarılığı önlemek için geleneksel yöntemlere başvurma oranlarının, kontrol grubuna göre anlamlı şekilde düşük olduğu görülmüştür. Girişim ve kontrol grupları arasındaki bu fark istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p<0,001).Ancak verilen eğitimin annelerin farkındalık düzeyine, yenioğanın yatış yaşına (gün), hastaneye yatış oranlarına, bilirubin seviyesine ve beslenme oranlarına anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür (p>0,05). Sonuç olarak, annelere verilen planlı yenidoğan sarılık eğitimi, annelerin bilgi düzeyini arttırdığı, geleneksel uygulamaların kullanımını azalttığı görülmüştür. Bu durum, eğitimin sadece bilgi düzeyini değiştirmekle kalmadığını ayrıca annelerde davranış değişikliği de sağladığını göstermektedir. Elde edilen sonuçlar, anne eğitiminin önemini ve sağlık profesyonellerinin özelliklede hemşire ve ebelerin doğum öncesi ve sonrası dönemlerde annelere yönelik planlı eğitimlerde aktif rol oynaması gerektiğini vurgulamaktadır.The study was planned as a randomised controlled trial to measure the effect of the education given to postnatal mothers to prevent neonatal jaundice on their knowledge levels and the frequency of jaundice development. This study was carried out with 78 mothers (intervention: 39; control: 39) in Istanbul Sultanbeyli State Hospital Gynaecology Department clinic between November 2023 and November 2024. Data were collected using the 'Maternal Data Collection Form', 'Information Form on Neonatal Jaundice', and 'Neonatal Follow-up Form'. The collected data were evaluated by using appropriate statistical analysis techniques using the SPSS for Windows (version 20.0, Statistical Package for Social Sciences) programme. Normal distribution was evaluated by Kolmogorov-Smirnov test; independent two sample t test, Repeated Measures ANOVA, Bonferroni and Tukey tests were used. Mothers and infants in the intervention and control groups were homogenous in terms of identifying characteristics (p>0.05). It was observed that the mean neonatal jaundice knowledge scores of the intervention and control groups were homogeneous before the training, and the mean neonatal jaundice knowledge scores of the intervention group were higher after the training (p<0.001). As a result of the study, it was observed that the mean neonatal jaundice knowledge score of the mothers in the intervention group was higher than the mothers in the control group in the post-training and discharge measurements (p<0.001). It was observed that the rate of using traditional methods to prevent jaundice was significantly lower in the intervention group compared to the control group. This difference between the intervention and control groups was found to be statistically significant (p<0.001). However, it was observed that the education given did not have a significant effect on the awareness level of the mothers, the newborn's hospitalisation age (days), hospitalisation rates, bilirubin levels and feeding rates (p>0.05). In conclusion, it was observed that planned neonatal jaundice education given to mothers increased the knowledge level of mothers and decreased the use of traditional practices. This shows that the training not only changed the level of knowledge but also provided behavioural change in mothers. The results obtained emphasise the importance of maternal education and that health professionals, especially nurses and midwives, should play an active role in planned education for mothers in prenatal and postnatal periods.