TEYMURBEY BAYRAMALİBEYOV'UN AZERBAYCAN'IN LENKARAN ŞEHRİNİN EĞİTİM SİSTEMİNE ETKİSİ

Abstract

XIX. yüzyılın ilk yarısından itibaren Azerbaycan`ın çeşitli şehirlerinde eğitim ve kültürde belirgin bir gelişim söz konusudur. Azerbaycan'nın Rusya`nın idaresine girmesinden sonra ülke genelinde, özellikle de Lenkaran'da İran`ın otoritesi giderek zayıflamaktaydı. Rus tebaasının açtıkları okullara zengin Müslüman çocuklarıda büyük ilgi göstermişti. Cehalete karşı mücadele döneminin başladığı Lenkaran'da Teymur Bey Bayramalibeyov, eğitim politikasının belirlenmesi, hayır kurumları malzemelerinin karşılanması, kız çocuklarının okula gönderilmesi, kütüphanelerin açılması, halkın topyekûn aydınlanması gibi pek çok alanda çalışmalar yapmıştır. Teymur Bey'in şahsi çabalarıyla bölgede okullar açılmış, bu okullarda çok dilli, çok kültürlü, bir eğitim anlayışıyla, dini konuların yanı sıra fen ve sosyal bilimleri de öğretilmiştir. Ayrıca gazetelerde halkın aydınlanması için -kimi zaman yönetim tarafından cezalandırılmasına neden olan- yazılar yazmış, eğitim, edebiyat-kültür, tarih-etnografya, sosyoloji-siyaset, tıp gibi birbirinden farklı bilim dallarında eserler vermiştir. Teymur Bey, çok yönlü bir bilim insanı olarak, halkınını her konuda düşünmeye, okumaya, araştırmaya, dilini, kültürünü, ülkesini ve tarihini tanımaya sevketmiştir. Çalışmamızda Teymur Bey Bayramalibeyov'un eğitim çalışmalarının ve eserlerinin Azerbaycan'ın Lenkaran şehrinin eğitim sisteminde meydana getirdiği değişiklikler ortaya konacaktır. Ayrıca gelecekteki okulların, farklı coğrafyalarda, farklı siyasal, kültürel ve ekonomik koşullarda yapılan girişimleri yorumlamaları açısından da Teymur Bey Bayramalibeyov'a ve çalışmalarına ışık tutulacak; dönemin siyasal, kültürel, sosyal ve ekonomik durumu, eğitim anlayışı incelenecektir.