Psikiyatri Biriminde Çalışan Hemşirelerin Üst Biliş, Psikolojik Dayanıklılık ve İş Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Abstract

Amaç: Üst biliş, psikolojik dayanıklılık ve iş stresi kavramları birbiri ile yakından ilişkilidir. Üst biliş, bireylerin düşünce süreçleri olarak tanımlanır. Psikolojik dayanıklılık, bireyin olağanüstü durumlara karşı bireyin uyum sağlaması olarak tanımlanır. İş stresi ise, çalışma ortamında koşullara bağlı olarak ortaya çıkan rahatsızlık, kaygı, endişe olarak ifade edilir. Bu tanımlar doğrultusunda üst biliş, psikolojik dayanıklılık ve iş stresi kavramları birbiri ile yakından ilişkili olduğu söylenebilir. Bu bağlamda da ruhsal hastalık tanısı olan bireylerin tedavi ve bakım süreçlerini yöneten psikiyatri hemşirelerinin üst bilişlerinin psikolojik dayanıklılıklarının ve iş stresin ilişkisinin incelenmesi yaşadıkları iş stresinin yönetilebilmesi açısından son derece önemlidir. Bu araştırma, psikiyatri birimlerinde çalışan hemşirelerin üst biliş, psikolojik dayanıklılık ve iş stres düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Tanımlayıcı tipte yapılan bu araştırmanın verileri 15 Mart 2024-15 Eylül 2024 tarihleri arasında Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Hastanesi'nde psikiyatri kliniklerinde toplanmıştır. Araştırmanın örneklemini dahil edilme kriterlerini karşılayan, araştırmaya katılmaya gönüllü 269 psikiyatri hemşiresi oluşturmuştur. Araştırmanın verileri 'Sosyo-Demografik Bilgi Formu', 'Üst Biliş Ölçeği-30', 'Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği', 'Psikiyatri Hemşireliği İş Stresi Ölçeği' kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın etik kurul izni, kurum onay izni, ölçek kullanım izinleri ve hemşirelerin bilgilendirilmiş onamları alınmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde boyutlar ve boyutlar arasındaki ilişki Pearson Korelasyon testi ile analiz edilmiştir. p<0,05 anlamlı olarak kabul edilmiştir. Araştırmada ölçeklerin iç tutarlık katsayıları ile güvenirlik değeri ölçümleri Cronbach's alfa katsayı ile hesaplanmıştır. Bulgular: Katılımcıların yaş ortalamasının 32,26±8,59, psikiyatri kliniğinde çalışma yılı ortalamasının 5,49±6,21 ve haftalık mesai süresinin ise 45,50±6,16 saat olduğu belirlenmiştir. Katılımcıların eğitim düzeyleri ile psikiyatri hemşireliği beceri düzeyi ve hasta tutumları alt boyutlarında ve psikiyatri hemşireliği iş stresi ölçeği toplam puanlarında istatistiksel açıdan anlamlı fark tespit edilmiştir (p<.01). Medeni durum, yaş, meslek yılı, psikiyatri alanında ya da stres ile ilgili eğitim alma, çalışma şekli ve psikiyatride çalışma süresi ile psikiyatri hemşireliği beceri düzeyi arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir fark saptanmıştır (p<.01). Psikolojik destek alan hemşirelerle almayan hemşirelerin hemşireliğe yönelik tutumları arasında anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<.01). Katılımcıların psikolojik dayanıklılık puanlarının üst biliş puanlarını negatif yönde anlamlı düzeyde yordadığı görülmüştür (p<.01). Katılımcıların üst biliş puanlarının iş stresine etkisinin ise pozitif yönde ve anlamlı düzeyde olduğu saptanmıştır (p<.01). Psikolojik dayanıklılık düzeylerinin üst biliş puanlarının aracılık etkisi ile iş stresine dolaylı etkisinin ise negatif yönde anlamlı düzeyde olduğu (p<.05) belirlenmiştir. Psikolojik dayanıklılığın iş stresine etkisinde üst biliş puanlarının 'Kısmi Aracılık -partial mediation-' koşullarını sağladığı saptanmıştır. Sonuç: Araştırmanın sonucunda psikiyatri hemşirelerinin patolojik üst biliş düzeyleri arttıkça psikolojik dayanıklılıkları azaldığı saptanmıştır. Psikiyatri hemşirelerinin psikolojik dayanıklılıkları azaldıkça iş stresleri artmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda psikiyatri hemşirelerinin iş streslerini azaltmak için psikolojik dayanıklılığın ele alınması gerekmektedir. İş stresini azaltmaya yönelik planlanan müdahalelerde psikolojik dayanıklılığın iş stresini azaltmaya yönelik etkisinde patolojik üst bilişin aracılık rolü göz ardı edilmemelidir. Anahtar Kelimeler: üst biliş, psikolojik dayanıklılık, iş stresi, psikiyatri hemşiresi

Aim: Metacognition is defined as the thought processes of individuals. Psychological resilience is defined as the individual's adaptation to extraordinary situations. Job stress is defined as discomfort, anxiety, and worry that arise due to the conditions in the working environment. In line with these definitions, it can be said that the concepts of metacognition, psychological resilience, and work stress are closely related. In this context, examining the relationship between metacognition, psychological resilience and work stress of psychiatric nurses who manage the treatment and care processes of individuals diagnosed with mental illness is extremely important in terms of managing the work stress they experience. This study was conducted to examine the relationship between metacognition, psychological resilience, and job stress levels of nurses working in psychiatric units. Method: The data of this descriptive study were collected in the psychiatry clinics of Bakırköy Prof. Dr. Mazhar Osman Mental Health and Neurological Diseases Hospital between 15 March 2024 and 15 September 2024. The sample of the study consisted of 269 psychiatric nurses who met the inclusion criteria and volunteered to participate in the study. The data were collected using the 'Socio-Demographic Information Form', 'Metacognition Scale-30', 'Psychological Resilience Scale for Adults', and 'Psychiatric Nursing Job Stress Scale'. Ethics committee permission, institutional approval permission, scale use permissions, and informed consent of the nurses were obtained. In the evaluation of the data, the dimensions and the relationship between the dimensions were analyzed by the Pearson Correlation test. p<0.05 was accepted as significant. In the study, the internal consistency coefficients and reliability value measurements of the scales were calculated with Cronbach's alpha coefficient. Results: It was determined that the mean age of the participants was 32.26±8.59, the mean number of years of employment in the psychiatry clinic was 5.49±6.21, and the mean weekly working hours was 45.50±6.16 hours. A statistically significant difference was found between the education levels of the participants and psychiatric nursing skill level and patient attitudes sub-dimensions and psychiatric nursing job stress scale total scores (p<.01). A statistically significant difference was found between marital status, age, years of profession, receiving education in the field of psychiatry or related to stress, working style and working time in psychiatry and psychiatric nursing skill level (p<.01). There was a significant difference between the attitudes towards nursing of nurses who received psychological support and nurses who did not (p<.01). Participants' psychological resilience scores were found to predict metacognition scores negatively and significantly (p<.01). The effect of participants' metacognition scores on job stress was found to be positive and significant (p<.01). It was determined that the indirect effect of psychological resilience levels on job stress with the mediation effect of metacognition scores was significant in the negative direction (p<.05). It was determined that metacognition scores met the 'partial mediation' conditions in the effect of psychological resilience on job stress. Conclusion: As a result of the study, as the pathological metacognition levels of psychiatric nurses increase, their psychological resilience decreases. As the psychological resilience of psychiatric nurses decreases, their work stress increases. In line with these results, psychological resilience should be addressed to reduce psychiatric nurses' work stress. In interventions planned to reduce job stress, the mediating role of pathological metacognition in the effect of psychological resilience on reducing job stress should not be ignored. Keywords: metacognition, psychological resilience, job stress, psychiatric nurse