'A Christmas Carol'in Türkçe Çevirileri Özelinde Çeviride Kültüre Özgü Unsurların Yeniden Yaratımı

Abstract

Bu çalışma, çeviri çocuk edebiyatı bağlamında Charles Dickens'ın A Christmas Carol adlı eserinin Türkçe çevirilerini incelemeyi ve bu çevirilerdeki kültüre özgü unsurların yeniden yaratımını değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma, A Christmas Carol'ın farklı çevirilerinde uygulanan çeviri stratejilerini, edebi alt türler perspektifinden ele alarak çok yönlü bir analiz sunmaktadır. Bu tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, çeviri çocuk edebiyatının dünyadaki ve Türkiye'deki gelişimi üzerine bir değerlendirme yapılarak edebi alt türlerin çocuk edebiyatındaki yeri tartışılmaktadır. İkinci bölümde, yeniden çeviri hipotezi ve Toury'nin normlar kuramı bağlamında çeviri normlarının tarihsel ve kuramsal temelleri ele alınmakta; yeniden çevirilere değişen normlar üzerinden yaklaşan uygulamalı araştırmalar, yayınevi politikaları, editöryal tercihler ve Türkiye'nin sosyo-politik bağlamı çerçevesinde değerlendirilmektedir. Üçüncü bölümde ise A Christmas Carol'ın Türkçeye çevrilmiş farklı versiyonları, eserin yazıldığı tarihsel bağlam, yazarı Charles Dickens'ın yaşamı, Viktorya Dönemi'nin kültürel özellikleri ile birlikte ele alınmakta; yazılı ve görsel metinler bağlamında çeviri stratejileri açısından karşılaştırmalı olarak analiz edilmektedir. Eserin yazılı metin ve görsel metin gibi farklı biçimlerde ele alınarak çevirmen kararlarının metinsel etkileri değerlendirilmektedir. Sonuç olarak, bu tez, çeviri çocuk edebiyatında edebi alt türlerin erek kültüre aktarılma biçimlerini değerlendirerek, çeviri eserlerin kültürel ve edebi anlamda yeniden yaratılma sürecine ışık tutmaktadır. Çevirmenlerin tercih ettikleri stratejilerin, hem metnin iç yapısı hem de hedef okur kitlesi üzerinde nasıl bir etki yarattığı detaylı bir şekilde ele alınmaktadır. Çalışmanın bulguları, A Christmas Carol'ın Türkçe çevirileri üzerinden kültüre özgü öğelerin aktarımını ele alarak, çocuk edebiyatı çevirisinin dinamiklerini daha görünür ve anlaşılır kılmayı hedeflemektedir.This study aims to examine the Turkish translations of Charles Dickens's A Christmas Carol within the context of translated children's literature and to evaluate the recreation of culture-specific elements in these translations. It offers a multifaceted analysis of the translation strategies employed across different versions of A Christmas Carol, considering them through the lens of literary subgenres. The thesis consists of three chapters. The first chapter provides an overview of the development of translated children's literature both globally and in Turkey, and discusses the role of literary subgenres within children's literature. The second chapter explores the historical and theoretical foundations of translation norms through the framework of the retranslation hypothesis and Toury's theory of norms. It also evaluates applied studies that address retranslation in relation to changing norms, and examines publisher policies, editorial preferences, and the socio-political context of Turkey. In the third chapter, various Turkish versions of A Christmas Carol are analyzed in relation to the historical context in which the source text was written, the life of its author Charles Dickens, and the cultural characteristics of the Victorian era. Translation strategies are comparatively examined through written and visual texts. By analyzing the work in different formats, such as written and illustrated versions, the impact of translators' decisions on the textual level is evaluated. In conclusion, this thesis sheds light on the process of recreating translated literary works from a cultural and literary perspective by examining how literary subgenres are transferred into the target culture within the scope of children's literature. It provides a detailed discussion of how translators' strategic decisions influence both the internal structure of the text and its reception by the target audience. The findings aim to render the dynamics of children's literature translation more visible and comprehensible by analyzing the transmission of culture-specific elements through the Turkish translations of A Christmas Carol.