Tıp metinlerinin çevirisine ilişkin yaklaşımlar ve beklentiler: Bir olgu çalışması

Abstract

Küreselleşen dünyada tıp bilimi hızla gelişmekte ve değişmektedir. Teknolojik bilgiler ve yenilikler anında ve eksiksiz olarak tıp bilimine aktarılmakta ve aynı hızla uygulama alanına girmektedir. Tıbbın katlanarak arttığı ve her geçen gün yeni alt dalların ortaya çıktığı gerçeği göz önünde bulundurulursa, hekimler için eşzamanlı enformasyon dolumu gerektiği açıktır. Bu gereksinimin günümüzde çeviri vasıtasıyla, etkili bir şekilde giderildiği bilinmektedir.Bu çalışmanın amacı, Norman Fairclough'ın üç boyutlu eleştirel söylem çözümlemesi modelinden yararlanarak ve sosyolojik ve ideolojik etmenleri göz önünde bulundurarak¸ tıp metinlerinin İngilizceden Türkçeye çevirilerinde hekimler ve düz okuyucular arasında asimetrik ilişki olup olmadığını araştırmak ve çevirinin bu asimetrik ilişkide oynadığı rolü göstermektir.Üç ana bölümden oluşan bu çalışmada İngilizceden Türkçeye yapılan tıp metinlerinin çevirisinde kullanılan özel alan dili olarak tıp dili incelenmiş, anket tekniği kullanılarak yapılan olgu çalışması, Fairclough'ın üç boyutlu eleştirel söylem çözümlemesi modeline göre değerlendirilmiştir. Söylemi bir metin, söylem uygulaması ve sosyal uygulama olarak ele alan Fairclough modelinden yararlanarak, çalışmada tıp metinlerinin İngilizceden Türkçeye çevirisinde hekimlerin çeviri edimine ilişkin söylemlerinin eleştirel çözümlemesi yapılmıştır. Ayrıca, çalışmada hekimlerin dil kullanımı konusunda iktidar pozisyonları da irdelenmiştir.Anahtar Kelimeler: Tıp Dili; Çeviri; İdeoloji; Eleştirel Söylem Çözümlemesi; Norman Fairclough

In the global world, medicine is fast growing and experiencing many changes. Technological information and innovations are instantly and completely transferred into medical science in addition to a similar speed of application. Considering medicine is constantly and exponentially improving through everyday development of subspecialties, simultaneous acquirement of information is also required for physicians.Today, this demand is thought to being met mostly by translation activity. The aim of this study was to investigate possible asymmetrical relationships between physicians and lay readers / audiences and uncover the role of translation process in this relationship. It also aimed at presenting a discourse analysis of physicians in respect of translated medical texts from English into Turkish, based on Norman Fairclough?s three-dimensional critical discourse analysis model, considering sociological and ideological factors, also. In addition, the concept of ?power? and the role which translation plays in the transfer of power in the use of medical language were discussed.This study consisted of three main sections, in which medical language was investigated as a special area of translation including the translation of medical articles from English to Turkish and a medical survey using a questionnaire as the case study. The case study was evaluated according to Fairclough?s critical discourse analysis. A critical analysis of the medical essentials for translation activity and the medical language used by physicians has been studied, and the ?powerful? positions of physicians in the use of language were evaluated. Moreover, underlying factors affecting the translator?s decision-making ability in the course of translation were reviewed, taking advantage of the Fairclough?s model which considers discourse as text, discursive practice and social practice.Keywords: Medical Language; Translation; Ideology; Critical Discourse Analysis; Norman Fairclough