Yetişkinlerde sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımının incelenmesi

Abstract

Bu araştırma yetişkinlerin sağlık okuryazarlık düzeyleri ile akılcı ilaç kullanımı arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı nitelikteki araştırmanın örneklemine 565 birey dahil edilmiştir. Veriler kişisel bilgi formu, Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 (TSOY-32) ve Akılcı İlaç Kullanım Ölçeği ile toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 21.0 versiyon istatistik programı yardımıyla değerlendirilmiştir. Analiz ve değerlendirmede sıklık tabloları, Mann-Whitney U testi, Kruskall-Wallis varyans analizi, Spearman Korelasyon analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan yetişkinlerin yaş ortalaması 32,81±10,19 (Min=18; Maks=76) olup, %67,3'ü (n=380) kadın, %53,8'i (n=304) bekar, %43,2'si (n=244) lisans mezunudur. Katılımcıların %63,4'ünün (n=358) en az bir sosyal medya organını kullandığı, yetişkinlerin %44,8'inin (n=160) 1-3 saat sosyal medya kullandığı saptanmıştır. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32 indeks puan ortalaması 34,28±7,35 (Min=14,81; Maks=50), Akılcı İlaç Kullanımı Ölçeği puan ortalaması 38,20±3,99 (Min=18; Maks=42)'dır. Katılımcıların cinsiyetlerine, sosyal medya kullanma durumlarına, kronik hastalık varlığına, oturduğu yerin sağlık kuruluşuna uzaklığına göre TSOY-32 indeks puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0,05). Katılımcıların yaşları, cinsiyetleri, öğrenim düzeyleri, meslekleri, kronik hastalık varlığı, düzenli ilaç kullanma durumları, oturduğu yerin sağlık kuruluşuna uzaklığı, hastalık durumunda hekimin yazdığı ilacı uygun şekilde kullanma durumlarına göre AİKÖ puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu saptanmıştır (p<0,05). Katılımcıların TSOY-32 indeks puanları ile AİKÖ puanları arasında pozitif yönde 0,131 düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır (r=0,131; p=0,002). Araştırma sonuçlarına göre sağlık okuryazarlığı arttıkça akılcı ilaç kullanımının arttığı belirlenmiştir. Birbirleri ile de etkileştiği görülmüş olan sağlık okuryazarlığı ve akılcı ilaç kullanımı kavramlarının hem bireysel hem de toplumsal olarak geliştirilmesine yönelik uygulamaların planlanması ve düzenlenmesi önerilmiştir. Anahtar kelimeler: Sağlık okuryazarlığı, Akılcı ilaç kullanımı, Sosyal medyaThis research was conducted to examine the relationship between adults' health literacy levels and rational drug use. 565 people were included in the sample of the descriptive and correlational study. Data were collected with a personal information form, Turkey Health Literacy Scale-32 (TSOY-32) and Rational Drug Use Scale. The obtained data were evaluated with the help of SPSS 21.0 version statistical program. Frequency tables, Mann-Whitney U test, Kruskall-Wallis analysis of variance, Spearman correlation analysis were used for analysis and evaluation. The mean age of participants was 32.81±10.19 (Min=18; Maks=76). 67.3% (n=380) of the participants were women, 53.8% (n=304) were single, 43.2% (n=244) were undergraduate. 63.4% (n=358) of the participants used at least one social media organ, 44.8% (n=160) of the adults used social media for 1-3 hours a day. The average index scores of the Turkish Health Literacy Scale-32 was 34.28±7.35 (Min=14.81; Maks=50). The average scores of the Rational Drug Use Scale was 38.20±3.99 (Min=18; Maks=42). It was determined that there was a statistically significant difference between the TSOY-32 index scores according to the gender of the participants, their use of social media, the presence of chronic diseases and their distance from the health institution they resided (p< 0.05). It was determined that there was a statistically significant difference between the AIQ scores of the participants according to age, gender, education level, occupation, presence of chronic disease, regular drug use, distance from residence to health institution and appropriate use. the amount of medication prescribed by the physician in case of illness (p<0.05). It was determined that there was a statistically significant positive correlation at the level of 0.131 between the participants' TSOY-32 index scores and their ASIQ scores (r=0.131; p=0.002). According to the results of the research, it was determined that the use of rational drugs increased as health literacy increased. It has been suggested to plan and organize practices to develop the concepts of health literacy and rational drug use, which are seen to interact with each other both individually and socially. Keywords: Health literacy, Rational drug use, Social media