Erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveynlik stillerinin yeme tutumu üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Çalışmada amaçlanan, yeme bozukluğu geliştirme riski olan ve yeme bozukluğu geliştirme riski olmayan bireylerin erken dönem uyumsuz şemaları ve algılanan ebeveynlik biçimleri açısından farklılaşıp farklılaşmadığını ve bu iki değişkenin yeme tutumu üzerindeki yordayıcı etkisini incelemektir. Örneklem İstanbul'da ikamet eden, 18-40 yaşları arası 374 kadın ve erkekten oluşmaktadır. Araştırmada Kişisel Bilgi Formu, Yeme Tutum Testi (YTT), Young Şema Ölçeği Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3), Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ) kullanılmıştır. Yapılan bağımsız örneklem T-Testi analizleri sonucunda yeme bozukluğu geliştirme riski olan kişilerin Young şema alt boyutlarından 'duygusal yoksunluk', 'başarısızlık', 'sosyal izolasyon', 'duyguları bastırma', 'onay arayıcılık', 'bağımlılık', 'kendini feda', 'terk edilme', 'hastalık karşısında dayanıksızlık' ve 'yüksek standartlar' ortalama puanlarının, yeme bozukluğu riski olmayanların puanlarından anlamlı bir şekilde yüksek olduğu saptanmaktadır. Ayrıca yeme bozukluğu geliştirme riski olan kişilerin Young ebeveynlik alt boyutlarında hem anneden hem de babadan algıladıkları 'kuralcı/kalıplayıcı', 'koşullu/başarı odaklı', 'küçümseyici/kusur bulucu', 'aşırı koruyucu/evhamlı' ebeveynlik stillerinin ortalama puanlarının yeme bozukluğu riski olmayanların ortalama puanlarından anlamlı bir şekilde yüksek olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ek olarak yalnızca anneden 'sömürücü/istismar edici' ebeveynlik algıladıkları bulunmuştur. Ayrıca Young şema alt boyutlarının yeme tutumu üzerindeki yordayıcılığı değerlendirilmiş; 'başarısızlık', 'onay arayıcılık' ve 'yüksek standartlar' alt boyutlarının yeme tutumunu pozitif yönde ve anlamlı bir şekilde yordadığı bulgusuna ulaşılmıştır. Young şema alt boyutlarıyla birlikte algılanan ebeveyn stillerinin yeme tutumu üzerindeki yordayıcılığı da değerlendirilmiş; algılanan anne stillerinden 'kuralcı/kalıplayıcı', 'sömürücü/istismar edici' ve algılanan baba stillerinden 'aşırı koruyucu' biçimin yeme tutumunu pozitif yönde ve anlamlı bir şekilde yordadığı gözlenmiştir. 'Cezalandırıcı' ve 'aşırı koruyucu/evhamlı' ebeveynlik stillerinin ise yeme tutumunu negatif yönde ve anlamlı bir şekilde yordadığı bulgusuna ulaşılmıştır.The aim of the study is to examine whether individuals at risk of developing an eating disorder and not at risk of developing an eating disorder differ in terms of early incompatible schemes and perceived forms of parenting, and the predictive effect of these two variables on eating attitude. The sample consists of 374 men and women between the ages of 18-40 residing in Istanbul. Personal Data Form, eating attitude Test (YTT), Young schema scale Short Form 3 (YSHÖ-KF3), Young parenting scale (YEBÖ) were used in the study. In fact, independent sample t-test analyses of young people who are at risk of developing an eating disorder as a result of the schema sub-dimensions 'sensory deprivation', 'failure', 'social isolation', 'the suppression of emotions', 'groups for approval', 'dependency', 'self-sacrifice', 'abandonment', 'minor resistance in the face of illness' and 'high standards' average scores significantly higher than those of non-risk of an eating disorder is to be determined. Also the size of the child at risk of developing an eating disorder from a parent parenting of young people perceive 'lawful/good is not', 'conditional/success-oriented', 'condescending/flaw Finder', 'over-protective/neurotic' parenting styles, the average of the scores of the risk of an eating disorder are significantly higher than the average score of non-finding is reached. In addition, they were found to perceive 'exploitative/abusive' parenting only from the mother. In addition, the predictability of Young schema sub-dimensions on eating attitude was evaluated; it has been found that the lower dimensions of' failure',' approval seeking 'and' high standards ' positively and meaningfully predict eating attitudes. The predictability of perceived parental styles on eating attitude along with Young schema sub-dimensions was also evaluated; it was observed that the 'prescriptive/formative', 'exploitative/abusive' and 'overly protective' form from perceived maternal styles positively and significantly predicts eating attitude. It has been found that' punitive 'and' overly protective/neurotic ' parenting styles negatively and meaningfully predict eating attitudes.