Türk bankacılık sisteminde enflasyonun bankaların karlılığı üzerindeki etkisi. Ziraat Bankası (Mevduat Kamu Bankası), Akbank (Mevduat Özel Bankası) ve Kuveyt Türk Katılım Bankası (Katılım Bankası) olmak üzere 3 farklı banka türü üzerine karşılaştırmalı bir çalışma

Abstract

Bankacılık sektörü, finansal piyasaların yetersiz olduğu ve hatta bazen hiç bulunmadığı gelişmekte olan ülkelerin finansal sistemlerinde hayati bir rol oynamaktadır. Mevduat bankaları grubunun Türk bankacılık sektöründe baskın bir rol oynadığını söylemek mümkündür. Türkiye Bankalar Birliği'nin istatistiklerine göre, mevduat bankalarının toplam aktifleri Eylül 2022 itibariyle yaklaşık 645 409 Milyon $'a ulaşmıştır. Bankacılık sektöründe bankalar, yüksek rekabet ortamında müşterilerine en iyi hizmeti sunmaya çalışırken aynı zamanda maliyetleri düşürmeye ve kârlarını artırmaya çalışmaktadır. Bankalar da kar elde etmeyi amaçlayan diğer ticari işletmeler gibidir. Bu bağlamda, bankaların kârlılık performansı, banka yönetiminin başarısını göstermektedir. Türk bankacılık sektöründe faaliyet gösteren bankalar, daha yüksek bir kârlılık seviyesine ulaşmak istiyorlarsa, finansal ve fiziksel sermayelerini kullanmalıdırlar. Sağlam ve verimli çalışan bir bankacılık sistemi olmadan ekonomi sorunsuz ve verimli çalışamaz. Etkin olmayan bankalar daha risklidir ve başarısız olma olasılıkları daha yüksektir. Teorik kavramsallaştırmaları ve operasyonel farklılıkları nedeniyle İslami (katılım) bankaları ve konvansiyonel (mevduat) bankalar finansal olarak farklı performans gösterebilirler. Günümüzde faizsiz bankacılık sistemi sadece İslam ülkelerinde değil, özellikle İngiltere ve ABD gibi finans sektörlerinin son derece gelişmiş olduğu ülkelerde de gözle görülür bir şekilde gelişmiştir. Dünyanın önemli bankaları, Ortadoğu'daki atıl petrodolarları kendi stoklarına faizsiz bankacılık bölümleri açarak dahil etmektedir. Bu araştırma, Türkiye'deki katılım bankaları ve mevduat bankalarının kârlılığı üzerinde enflasyonun etkisini bir yabancı katılım bankası (Kuveyt Türk Katılım Bankası), bir kamu mevduat bankası (Ziraat Bankası) ve bir özel mevduat bankası (AK Bank) örnekleminde analiz etmeyi ve karşılaştırmayı amaçlamaktadır. Dolayısıyla bu çalışma, enflasyon gibi makroekonomik bir faktörün 2018'den 2022'ye kadar olan dönemde (beş yıl) Türkiye'deki iki banka türünün karlılığını nasıl etkilediğini incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada bankaların karlılık ölçütleri olarak Aktif Karlılığı (ROA) ve Özkaynak Karlılığı (ROE) kullanılmıştır. Çalışmanın sonuçları, iki oran ile enflasyon arasında özellikle 2022 yılında anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğunu göstermektedir. 2021 yılında Ziraat Bankası'nın sadece ROA ve ROE'si enflasyonla negatif ve anlamlı bir ilişki içindedir. Pandemi yılında (2020) üç bankanın ROA'sı enflasyonla negatif ve anlamlı bir ilişki içindedir. Anahtar Kelimeler: Bankacılık, Katılım Bankaları, Mevduat Bankaları, ROA, ROAA, ROE, Enflasyon

The banking industry plays a vital role in the financial systems of developing countries, where financial markets are smaller or sometimes non-existent. It can be said that depository banking groups dominate the Turkish banking industry. According to statistics from the Turkish Banking Association, total assets of depository banks reached nearly US $ 645.409 billion in September 2022. In the banking sector, banks aim to reduce costs and increase gains while trying to give the stylish service to its guests in an violent competitive terrain. Banks are also like other business enterprises which aim to create profits. In this regard, the profitability performance of the banks indicates the success of the banks' management. Banks operating in the Turkish banking sector should use their financial and physical capitals if they wish to reach a higher profitability level. Without a sound and efficiently functioning banking system, the economy cannot run smoothly and efficiently. Inefficient banks are riskier and more likely to fail. The financial performance of Islamic (participating) banks and depository banks may differ due to theoretical conceptual and operational differences. Today, the interest-free banking system has noticeably developed not only in Islamic countries but also in the ones particularly in England (Great Britain) and USA where financial sectors have been extremely enhanced. Important banks around the world are including inert petrodollars in the Middle East by opening interest-free banking departments in their own stocks. This research aims to analyze and compare the effect of inflation on the profitability of participation banks and deposit banks in Turkey with a sample of one foreign participation bank (Kuveyt Türk Katılım Bankası), one state-owned deposit bank (Ziraat Bankası) and one privately-owned deposit domestic bank (AK Bank). Therefore, this paper aims to investigate how macroeconomic factors such as inflation affect the profitability of two types of banks in Turkey during the period from 2018 to 2022 (5 years). The purpose is in this study, return on assets (ROA) and return on equity (ROE) are used as bank profitability indicators. The results of the study indicate that the two ratios and inflation have a significant and positive relationship especially in 2022. In 2021, only ROA and ROE of Ziraat Bankası are negatively and significantly related to inflation. In the pandemic year (2020), ROA of three banks have negatively and significantly related to inflation. Keywords: Banking, Participation banks, Deposit banks, ROA, ROAA, ROE, Inflation