Huzurevinde kalan Tip 2 diyabetli yaşlılarda hastalık algısının diyabet yükü ile ilişkisi

Abstract

ÖZET Bu çalışma, huzurevinde kalan tip 2 diyabetli yaşlı bireylerde hastalık algısı ve diyabet yükü arasındaki ilişkiyi saptamak amacıyla yapıldı. Çalışma kesitsel ve ilişki arayıcı nitelikte tasarlandı. Araştırma İstanbul ilinde bir huzurevinde gerçekleştirilmiş olup, çalışmanın verileri Haziran- Eylül 2023 tarihleri arasında toplandı. Veriler, araştırmacı tarafından literatür incelenerek hazırlanan 'Anket Formu', 'Yaşlılarda Diyabetin Yükü Ölçeği' ve 'Hastalığı Algısı Ölçeği' ile elde edildi. Verilerin analizinde SPSS Statistics 24.00 programı kullanıldı. Verilerin analizinde Mann Whitney U testi, Bağımsız Örneklem T testi, Kruskal Wallis H testi ve Tek Yönlü Varyans Analizi (Anova) kullanıldı. Post Hoc test olarak Tukey HSD ve LSD testleri kullanılırken, sürekli değişkenler arasındaki ilişkinin değerlendirilmesinde Spearman ve Pearson korelasyon analizleri uygulandı. Çalışmanın dahil edilme kriterlerine uyan 85 katılımcı araştırmaya dahil edildi. Katılımcıların yaş ortalaması 73,14±7,38 yıl olarak belirlenirken; diyabet tanı süresi 10,30±10,21 yıl olarak saptandı. Çalışmada kadınların hastalık belirtisinin daha fazla olduğu ve erkeklere kıyasla sosyal yük, süre (döngüsel) ve duygusal temsiller puanlarının daha yüksek olduğu belirlendi. Katılımcıların diyabet yükü toplam puan ortalaması 29,32±8,73 olarak saptandı. Diyabete ek başka bir hastalığı olan kişilerin diyabet yükünün daha yüksek olduğu belirlendi. Diyabet yükü ile hastalık tipi (r= 0,222, p< 0,05) ve duygusal temsiller (r=0,338, p<0,01) puanları arasında pozitif yönde zayıf düzeyde, kişisel kontrol (r= -0,304, p< 0,01) puanları arasında negatif yönde zayıf düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görüldü. Sonuç olarak; yaşlılık döneminde kişilerin diyabete yönelik hastalık algıları diyabet yükünü ve dolayısıyla hastalığın yönetimini etkileyebilmektedir. Diyabet yükünün en aza indirilebilmesi için diyabet farkındalığının yaratılması, bireylerin düzenli eğitimlerle diyabet öz yönetimlerine katılımının desteklenmesi önerilmektedir.

ABSTRACT This study was conducted to determine the relationship between disease perception and diabetes burden in elderly individuals with type 2 diabetes living in nursing home. The study was designed as a cross-sectional and correlation-seeking study. The research was conducted in a nursing home in Istanbul, and the data for the study was collected between June and September 2023. The data were obtained by the 'Questionnaire Form', 'Burden of Diabetes in the Elderly Scale,' and 'Illness Perception Scale' prepared by the researcher by reviewing the literature. The SPSS Statistics 24.00 program was used to analyze the data. Mann-Whitney U test, Independent Sample T test, Kruskal-Wallis H test, and One-Way Analysis of Variance (ANOVA) were used to analyze the data. While Tukey HSD and LSD tests were used as post hoc tests, Spearman and Pearson correlation analyses were applied to evaluate the relationship between continuous variables. 85 participants who met the study's inclusion criteria were included in the study. While the average age of the participants was determined to be 73.14±7.38 years, the diabetes diagnosis time was found to be 10.30±10.21 years. In the study, it was determined that women had more disease symptoms and had higher social burden, duration (cyclic), and emotional representation scores compared to men. The total diabetes burden score average of the participants was found to be 29.32±8.73. It was determined that people with another disease in addition to diabetes had a higher diabetes burden. There was a positive correlation between diabetes burden and disease type (r= 0.222, p< 0.05) and emotional representations (r=0.338, p<0.01) scores, but personal control (r= -0.304, p< 0.01). It was observed that there was a weakly significant negative relationship between scores. In conclusion, people's perceptions of diabetes in old age may affect the burden of diabetes and, therefore, the management of the disease. In order to minimize the burden of diabetes, it is recommended to raise diabetes awareness and support individuals' participation in diabetes self-management through regular training.