Erken dönem uyumsuz şemalar ve mizah arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, erken dönem uyumsuz şemalar ile mizah tarzları arasındaki ilişkiyi incelemek, cinsiyet değişkeninin olası ilişkisini ortaya çıkarmak ve ayrıca anne ile baba eğitim düzeyi ve cinsiyet değişkenlerinin erken dönem uyumsuz şemalar ve mizah tarzları arasındaki düzenleyici (moderatör) etkisini değerlendirmektir. Bu araştırmanın örneklemini üniversite hazırlık eğitimine devam eden 184 üniversite öğrencisi oluşturmaktadır. Örneklemde 124 (%67.4) kadın, 60 (%32.6) erkek öğrenci yer almaktadır. Örneklemi oluşturan katılımcıların yaş aralığı 18-27, yaş ortalaması ise 19.51 (SS=0.99) olarak hesaplanmıştır. Araştırmada katılımcıların kişisel bilgilerini elde etmek için 'Demografik Bilgi Formu', erken dönemde oluşan uyumsuz şemalarını saptamak için 'Young Şema Ölçeği Kısa Form-3', kullanılan mizah tarzlarını belirlemek için 'Mizah Tarzları Ölçeği' kullanılmıştır. Yapılan t-test analizleri sonucunda, erkek katılımcıların kadın katılımcılara göre kopukluk ve yüksek standartlar şema alanlarını daha fazla kullanırken, saldırgan mizah tarzını hafif düzeyde (mildly) fazla kullandıkları anlaşılmıştır. Toplum tarafından kazandırılan cinsiyet rollerinin, bu bulguları destekler nitelikte olduğu düşünülmüştür. Uygulanan korelasyon analizleri sonucunda, şema alanlarının kendini geliştirici, saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzları ile ilişkili olduğu bulunmuştur. Yapılan regresyon analizleri sonucunda, şema alanlarının kendini geliştirici, saldırgan ve kendini yıkıcı mizah tarzlarını anlamlı bir şekilde yordadığı anlaşılmıştır. Korelasyon ve regresyon analizine dair bu bulgular birlikte ele alındığında, kendini yıkıcı mizah ve saldırgan mizahın, şemalar ile ilişkili olabileceği ve şemaları yordayabileceği düşünülürken; kendini geliştirici mizah ile ilişkili olması ve kendini geliştirici mizahı yordaması beklenmedik bir bulgu olmuştur. Kendini geliştirici mizah tarzını kullanan bireylerin, genel olarak olumsuz durumlardan (stres, problemler, olumsuz duygular) kurtulmak ya da uzaklaşmak amacıyla mizahı kullanmasının, bu bulguları destekler nitelikte olduğu söylenilebilir. Bunun yanında, anne ve baba eğitim düzeyi ve cinsiyet değişkenleri zedelenmiş otonomi şema alanı ve katılımcı mizah tarzı arasında biçimleyici bir rol üstlenirken; cinsiyet değişkeni yüksek standartlar şema alanı ve katılımcı mizah tarzı arasında biçimleyici bir rol üstlenmiştir. Elde edilen bu sonuçlarda ise, kadın ve erkeğin toplumsal rollerinin ve ebeveynlerinin eğitim düzeyi ve cinsiyetin değişkeninin şema alanları ve mizah tarzları açısından öneme sahip olduğu düşünülmüştür. Çalışmanın bulguları literatür ışığında tartışılmıştır. Anahtar Kelimeler Şema Terapi Modeli, Erken Dönem Uyumsuz Şemalar, Mizah, Mizah Tarzları.

The aim of current study is to analyze the relation between humor styles and early maladaptive schemas, to reveal the potential relation between gender and humor, and to evaluate the moderation effect of education level of parents and gender on the relation between maladaptive schemas and humor styles. The participants of this study were composed of 184 university preparatory class students. There were 124 (67.8 %) women and 60 (32.6 %) men in this study. The age range of the participants was 18-27 and the average age was 19.51 (SD= .99) years. The methods used in this research were; 'Demographic Information Form' for assessing the personal information, 'Young Schema Questionnaire Short Form-3' for determining the early maladaptive schemas and 'Humor Style Questionnaire' for determining the humor styles of the participants. The results of the t-test analyses showed that the male participants scored more in the abandonment/instability schema and unrelenting standard schema than female participants and the male participants scored (mildly) more in aggressive humor style. It is considered that these findings are also supported by the gender roles the society attaches to individuals. The correlation analyses revealed that there is a significant relation between the schemas and the self-enhancing humor styles, aggressive humor style and self-defeating humor styles. The results of the regression analyses showed that the schemas significantly predict the self-enhancing, self-defeating, and aggressive humor styles. Taken together, it could be possible that there might be some relations between the schemas and self-defeating humor style and the schemas and aggressive humor style; however, it was surprising to see that the schemas could predict self-enhancing humor style. It could be suggested that people who use self-enhancing humor styles might be using this style in order to get rid of or to avoid from negative conditions (stress, problems, and negative emotions) and thus this finding might be supported from this perspective. Furthermore, the education level of the parents and gender had a moderation effect on impaired autonomy schema and self-enhancing humor style and gender had a moderation effect on unrelenting standards schema and self-enhancing humor styles. These results might suggest that the social roles of woman and man, the education level of parents and gender could have important roles on schema domains and humor styles. The results were discussed in the light of relevant research findings. Keywords Schema Therapy Model, Early Maladaptive Schemas, Humor, Humor Styles.