Rafadan Tayfa çizgi filminin toplumsal cinsiyet kalıp yargıları açısından incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, okul öncesi dönem çocuklarına yönelik yayınlanan televizyon programlarının toplumsal cinsiyet kalıp yargıları açısından incelenmesini amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, araştırmanın örneklemini belirlemek amacıyla 3-6 yaş aralığında çocuğu olan 351 ebeveyne ulaşılmıştır. Çocuklara yönelik televizyon yayınları yapan TRT Çocuk'ta en çok hangi programların izlendiği ailelere yapılan anket aracılığıyla belirlenmiştir. Anket sonucunda en çok izlenen programın Rafadan Tayfa isimli program olduğu tespit edilmiştir. Çocuk programlarında yer alan toplumsal cinsiyet kalıp yargıları ve bunların zaman içerisinde nasıl ele alındıklarını incelemek amacıyla aralıklı olarak farklı yıllar içerisindeki Rafadan Tayfa yayınları incelenmiştir. Bu amaçla 2014, 2018 ve 2021 yıllarında yayınlanan Rafadan Tayfa bölümleri; oynanan oyunlar, eylemler, meslekler, kişilik özellikleri ve dış görünüş temaları doğrultusunda incelenmiştir. Çalışma, yorumlamacı temel nitel araştırma niteliğindedir. Veriler, doküman incelemesi tekniği ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre, programda kurgunun cinsiyet kalıp yargılarını destekleyecek şekilde oluşturulduğu ve karakterlerin eylemleri, dış görünüşleri, meslek grupları ve oyunlarının genellikle toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına uygun olarak yapılandırıldığı saptanmıştır. Kişilik özellikleri temasında toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına rastlanmamıştır. Kadınlar mutfak işlerinde, ev içi eylemlerde ve çocuk bakımı kategorilerinde sıklıkla eylemde görülmüş. Erkekler ise tamir işleri, ekonomik gelir sağlama, tekerlekli vasıta kullanımında eylemde görülmüştür. Karakterlerde renklerin kullanımı, erkeklerde mavi/lacivert-siyah/beyaz, kadınlarda kırmızı/bordo ve pembe ağırlıklıdır. Kullanılan giysi türlerinde elbise/şort yalnız kadınlarda, tulum/önlük ise yalnız erkeklerde görülmüştür. Aksesuarlar ve diğer dış görünüş ögelerinde toplumsal cinsiyet kalıp yargılarına uygun olarak, cinsiyetlere göre değişim gösterildiği bulgusuna ulaşılmıştır. Erkekler, kadınlardan daha fazla meslek grubunda görülmektedir. Kadınlara yalnız spiker/sunucu ve seyyar çalışan mesleklerinde rastlanırken diğer mesleklerde rastlanmamıştır. Erkek karakterler, kasiyer/esnaf, tamir/onarım gibi toplum nezdinde eril meslekler olarak benimsenen mesleklerde saptanmıştır. Kişilik özelliklerinde cinsiyetlere göre eşit dağılım gözlenmiştir. Erkeklerde, otoriter/lider/girişken, akıllı/mantıklı/çalışkan/bilgili ve rekabeti seven özellikleri görülürken, kadınlarda erkek karakterler ile dengeli olarak otoriter/lider/girişken, akıllı/mantıklı/çalışkan/bilgili özellikleri sıkça kullanılmıştır. Karakterlerin oynadıkları oyunlara bakıldığında ise erkeklerin en çok top oyunlarında olmak üzere yaklaşık her oyunda, kadınların da sadece ip oyunlarında oynadıkları belirlenmiştir. 2014, 2018 ve 2021 yıllarında yapılan yayınlar toplumsal cinsiyet kalıp yargıları bakımından incelendiğinde, bu yıllar arasında yalnız kişilik özellikleri temasında cinsiyetler arası kullanımda eşitlik olduğu ancak bu tema dışında toplumsal cinsiyet kalıp yargılarının programlarda yerini aldığı belirlenmiştir.

The purpose of this study is to examine the ways in which gender stereotypes are addressed in children's television programs. For this purpose, 351 parents with children aged 3-6 have been reached to determine the sample of the research. The most rated children's television channel TRT child, has a tv- series called 'Rafadan Tayfa', which was determined to be the most watched program, was reviewed in accordance with the games, actions, occupations, personality traits and appearance themes played in different years, 2014,2018 and 2021, and the social gender stereotypes in their programs and how they are handled have been studied. The study is a basic interpretive qualitative research. Content analysis is used to analyse the data. The paper found that the characters were created to support gender stereotypes. Actions were found to differ by gender. While women are seen in the categories of kitchen work, domestic activities, and childcare, men are seen in the categories of repair work, economic income, use of a mobile. The view of the characters are shaped by gender stereotypes. The colors of the figures are blue/navy/black/white for the men, red/burgundy and pink for the women. The dresses/shorts used only by women and the men used only overalls/aprones. Consistent with gender stereotypes, changes were noted in accessories and other accoutrements. Men can be found in more occupations than women. Just once ın 2014 women are seen as speakers/servers and mobile workers but not any other 'male' occuptions. Male characters were identified in occupations assumed to be barren in society, such as cashier/shopkeeper, mechanic/repair. Personality traits are evenly distributed between the sexes. While men seen as authority /leadership /initiative, cleverness /logic / stubbornness/ knowledge and competitiveness, women are often seeen as authoritarian /leadership /initiative, cleverness/rationality/stubbornness/knowledge balanced with masculine characters. Children's games differ according to the gender of the characters. Men are determined to play with mostly ball games, in almost every time while women play only with rope games. It was found that there was no significant change in the use of gender-specific judgments among the genders.