Özel gereksinimli çocuk annelerinin sorunlarla baş etme yöntemleri ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Bu çalışma, özel gereksinimli çocuk annelerinin sorunlarla baş etme yöntemleri ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. 303 annenin katılımıyla gerçekleştirilen çalışmada araştırmacı tarafından hazırlanan demografik bilgi formu, 42 maddelik başa çıkma becerileri envanteri (Folkman ve Lazarus, 1985) ve yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği (Basım ve Çetin, 2011) veri toplama aracı olarak kullanılmıştır. Araştırmaya konu olan, başa çıkma becerileri ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri; annenin yaşı, eğitim durumu, çalışma durumu, çocuğun tanısı, ailede başka özel gereksinimli bireyin varlığı, çocuğun cinsiyeti, özel gereksinimli çocuk sahibi olma yılı, çocuğun özel eğitim alma yılı ve annenin içinde bulunduğu psikolojik evre, aylık geliri, medeni durumu, özel gereksinimin ortaya çıkış zamanı, çocuğun yaşı ve eşin çocuğa karşı tutumu değişkenlerine göre irdelenmiştir. Annelerin başa çıkma becerilerinde; yaş, eğitim durumu, çalışma durumu, çocuğun tanısı, ailede başka özel gereksinimli bireyin varlığı, çocuğun cinsiyeti, özel gereksinimli çocuk sahibi olma yılı, çocuğun özel eğitim alma yılı ve içinde bulunulan psikolojik evre açısından anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür. Buna karşılık aylık gelir, medeni durum, özel gereksinimin ortaya çıkış zamanı, çocuğun yaşı ve eşin çocuğa tutumu bakımından ise anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Annelerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde; yaş, eğitim durumu, çalışma durumu, medeni durum, özel gereksinimin ortaya çıkış zamanı, çocuğun cinsiyeti ve psikolojik evre bakımından anlamlı farklılık olmadığı, ancak aylık gelir, çocuğun tanısı, ailede başka özel gereksinimli bireyin varlığı, çocuğun yaşı, özel gereksinimli çocuk sahibi olma yılı, çocuğun özel eğitim alma yılı ve eşin çocuğa tutumu bakımından ise anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir. Özel gereksinimli çocuk annelerinin başa çıkma becerileri ile psikolojik dayanıklılıkları arasında ise düşük düzeyde pozitif yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Anahtar Kelimeler: Psikolojik dayanıklılık, başa çıkma, özel gereksinimli birey.

This study was carried out to examine the relationship between the coping strategies and psychological resilience levels of mothers of children with special needs. In the study conducted with the participation of 303 mothers, the personal information form prepared by the researcher, the coping skills inventory consisting of 42 items (Folkman & Lazarus, 1985) and the psychological resilience scale for adults (Basım & Çetin, 2011) were used as data collection tools. It was observed that there was no significant difference in coping skills in terms of age, educational status, employment status, diagnosis of the child, presence of another individual with special needs in the family, the gender of the child, the year of having a child with special needs, the child's special education year and the mother's psychological stage. Significant differences were determined in terms of monthly income, marital status, time of diagnoses, age of the child and the attitude of the spouse towards the child. It was observed that there was no significant difference in psychological resilience in terms of age, educational status, employment status, marital status, time of diagnoses, child's gender and psychological stage. Significant differences were determined in terms of monthly income, the diagnosis of the child, the presence of another disabled member in the family, the age of the child, the year of having a child with special needs, the year the child received special education, and the attitude of the spouse to the child. A low level positive and significant relationship was found between coping skills and psychological resilience of mothers of children with special needs. Key words: Psychological resilience, coping, individual with special needs.