Ebeveynlerin çocuklarına besin seçerken etiket okuma alışkanlıkları ve besin seçimini etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ebeveynlerin çocuklarına besin seçerken etiket okuma alışkanlıklarını, besin seçimine etki eden faktörleri ve beslenme bilgi düzeylerini saptamaktır. Araştırma kesitsel tipte olup, online anket yöntemi ile yürütülmüştür. Hazırlanan anket formu toplam 6 ana bölümden oluşmaktadır. Ebeveynlerin sosyodemografik özellikleri, beslenme ve fiziksel aktivite alışkanlıkları, çocuklarının kilo ve iştah durumuna dair görüşleri, satın aldıkları besinler üzerindeki etiket bilgilerini okuma durumları, besin seçimini etkileyen faktörler ve beslenme bilgi düzeyinin belirlenmesi amacıyla oluşturulan anket internet üzerinden uygulanmıştır. Çalışmaya 18-65 yaş aralığında gönüllü 286 ebeveyn dahil edilmiştir. Bulgulara göre; çalışmaya katılan ebeveynlerin %96,2'si alışveriş yaparken satın aldıkları besinler üzerindeki etiketlere dikkat etmektedirler. Ebeveynlerin %97,9'u ambalajlı ürünlerde etiket bilgisi bulunması gerektiğini belirtmişlerdir. Ebeveynler etiketlerin besinlerin sağlıklı olup olmadığına dair 'kısmen' yeterli bilgi sağladığını düşünmektedir. Etiketlerin yeterli bilgi sağlamama nedenini ise annelerin çoğunluğu 'zararlı yönlerden bahsetmemesinden', babalar ise 'anlaşılır olmamasından' kaynaklandığını belirtmişlerdir. Ebeveynlerin besin satın alırken etikette bulunan 'içindekiler', 'katkı maddeleri', 'ürünün adı ve markası', 'hazırlama ve saklama koşulları', 'toplam yağ', 'içerdiği vitamin', 'şeker', 'az yağlı/light olması' ve 'sağlık problemi ile ilişkisi' bilgilerini okuma sıklıklarının cinsiyet ile ilişkili olduğu görülmüştür (p<0,05). Ebeveynlerin çocuklarına besin seçerken en çok önem verdiği faktörler; 'sağlıklı olması', 'çocuğumun tercihi' ve 'organik olması' şeklindedir. Bu faktörlerin cinsiyet ile ilişkili olduğu görülmüştür (p<0,05). Ebeveynlerin çocuklarına besin seçerken en önem verdiği faktörlerin BKİ ile ilişkili olduğu görülmüştür (p<0,05). Tüm BKİ alt gruplarında ebeveynlerin çoğunluğu 'organik/doğal olmasına' önem verdiklerini belirtmişlerdir.Ebeveynlerin Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği (YETBİD) sonuçları değerlendirildiğinde beslenme bilgisinin orta düzeyde olduğu söylenebilmektedir. YETBİD puanının; cinsiyet, fiziksel aktivite, yaş, BKİ gibi değişenlerden etkilenmediği fakat ebeveynlerin çalışma durumu, eğitim durumu, aylık gelir ve çocuk sayısı gibi değişkenlerle ilişkili olduğu saptanmıştır (p<0,05). Çalışmanın önemli sonuçlarında biri; 'çalışmayan' ebeveynlerin ve eğitim durumu düşük (ilköğretim ve altı) olan ebeveynlerin YETBİD alt ölçeklerinden Temel Beslenme ve Besin-Sağlık Bilgisi puanlarının çalışan ve eğitim düzeyi daha yüksek ebeveynlere göre daha yüksek bulunmasıdır (p<0,05). Çalışmada '3 ve daha fazla çocuğa' sahip olan ebeveynlerin de YETBİD alt ölçeklerinden Temel Beslenme ve Besin-Sağlık Bilgisi puanlarının diğer ebeveynlere göre daha yüksek olduğu görülmüştür (p<0,05).Bir diğer önemli sonuç ise; diğer ebeveynlere kıyasla daha düşük gelir düzeyine (4000 TL ve altı) sahip olan ebeveynlerin Besin Tercihi puan ortalamalarının daha yüksek bulunmasıdır (p<0,05). Sonuç olarak, sağlıklı nesiller yetiştirmek ebeveynlerin doğru beslenme tutumuyla yakından ilgilidir. Ebeveynlere verilen düzenli beslenme eğitimlerinin hem kendi beslenme alışkanlıklarına ve bilgi düzeylerine etki edeceği hem de çocuklarına rol model olarak onların sağlıklı gelişimlerine fayda sağlayacağı böylelikle de sağlıklı toplumun temelinin atılabileceği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Besin etiketi, YETBİD, beslenme alışkanlıkları, ebeveynler Tarih: Aralık, 2021LABEL READING HABITS OF PARENTS WHILE CHOOSING FOOD FOR THEIR CHILD AND DETERMINING THE FACTORS AFFECTING THE FOOD SELECTION The aim of this study is to determine the label reading habits of parents when choosing food for their children, the factors affecting food selection and their nutritional knowledge levels. The research is of cross-sectional type and was carried out with the online survey method. The prepared questionnaire consists of 6 main sections.The questionnaire, which was created in order to determine the sociodemographic characteristics of the parents, their nutrition and physical activity habits, their views on the weight and appetite status of their children, their reading of the label information on the foods they buy, the factors affecting the food choice and the level of nutrition knowledge, was applied over the internet. 286 parents with children aged 18-65 were included. According to the findings; 96.2% of the parents participating in the study pay attention to the labels on the foods they buy while shopping. 97.9% of the parents stated that there should be label information on the packaged products. Parents think that the labels provide 'partially' enough information about whether the food is healthy or not. The reason why the labels did not provide sufficient information was that the majority of the mothers did not mention the harmful aspects, and the fathers stated that they were not understood. Ingredients', 'additives', 'name and brand of the product', 'preparation and storage conditions', 'total fat', 'vitamins it contains', 'sugar', 'low fat/light' on the label when parents buy food and the frequency of reading 'relationship with health problem' information was found to be related to gender (p<0.05). The factors that parents give the most importance when choosing food for their children; 'being healthy', 'my child's preference' and 'being organic.' These factors were found to be related to gender (p<0.05). It was observed that the factors that parents give the most importance when choosing food for their children are related to BMI (p<0.05). In all BMI subgroups, the majority of parents stated that they attach importance to 'being organic/natural'. When the results of the Nutrition Knowledge Level for Adults (YETBİD) of the parents are evaluated, it can be said that the nutritional knowledge is at a moderate level. YETBİD score; It was determined that it was not affected by changes such as gender, physical activity, age, BMI, but it was related to variables such as parents' working status, education level, monthly income and number of children (p<0.05). One of the important results of the study; Basic Nutrition and Nutritional-Health Information scores of 'non-working' parents and parents with low education level (primary education and below) were found to be higher than the parents with higher education level and working (p<0.05). In the study, it was observed that the parents who have '3 or more children' had higher scores on Basic Nutrition and Nutrition-Health Information from the YETBİD subscales (p<0.05). Another important result is; Parents with a lower income level (4000 TL and below) compared to other parents have a higher Food Preference score average (p<0.05). As a result, raising healthy generations is closely related to the correct nutritional attitude of the parents. It is thought that regular nutrition education given to parents will both affect their own nutritional habits and knowledge level, and will benefit their children's healthy development as a role model, thus laying the foundation of a healthy society. Keywords: Nutrition label, YETBİD, dietary habits, parents Date: December, 2021