Tip 2 diyabetli bireylerin fonksiyonel besinleri bilme, kullanma durumları ve ilişkili etmenlerin belirlenmesi

Abstract

Araştırma İstanbul'da özel bir tıp merkezinin diyet polikliniğine 2017 yılında başvuran altı aydan daha uzun süredir Tip 2 diyabet tanısı almış 104 kişinin fonksiyonel besinlere yönelik farkındalıklarını, bilgi düzeylerini ve tüketim sıklıklarını saptamak amacı ile yapılmıştır. Araştırmaya katılan tüm bireylere 23 sorudan oluşan bir anket formu yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulanmıştır. Çalışmaya katılan 104 bireyin ortalama yaşı 55,8±12,3 (30-83), %84,5'i (n=87) kadındır. Kan şekerini dengelemede etkili olan en az bir fonksiyonel besini bilme sıklığı %88,6 (n=90), kullanma sıklığı %86,5'tir (n=83). Katılımcılar tarafından kan şekerini dengelemede etkili olduğu en sık bilinen üç ürün sırasıyla tarçın (%88,6), çörekotu (%62,5) ve zerdeçaldır (%53,0). Kan şekerini dengelemek amacıyla en sık kullanılan ilk üç ürün sırasıyla tarçın (%71,9), elma (%19,6) ve çörekotu (%19,2). Katılımcıların %33,5'i şu anda ya da geçmişte kullandıkları herhangi bir fonksiyonel besini 'her gün' kullandığını belirtmiştir. Sosyodemografik ve ekonomik değişkenlerin, ailede diyabet öyküsünün, sağlık algısının, tedaviye uymanın, insülin kullanmanın, diyabet dışında başka bir kronik hastalık varlığının, diyetisyenden beslenme danışmanlığı almanın, diyabetik diyet yapmanın, fonksiyonel besin danışmanlığı almanın, kan şekerini dengede tutabiliyor olmanın, bilgi kaynağının sağlık profesyoneli olmasının, kan şekerini düzenlemek için ilaç tedavisi dışında diğer yöntemlerden birini kullanmanın fonksiyonel besinin şu anda kullanımına anlamlı etkisi yoktur (p > 0.05). Bilimsel çalışmalar tüketilen besinlerin yaşam kalitesini etkilediğini gösterse de bu tür besinlerin bilinçsiz kullanımında zararlı etkiler oluşturabileceği ve hastalıkların tedavisinde tek başına yeterli olmayacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu tür besinlerin bilinçli kullanılması için doktor ve diyetisyenlere hastaların bilinçlendirilmesi konusunda sorumluluklar düşmektedir. Anahtar Kelimeler: tip 2 diyabet, fonksiyonel besin, bilinirlik düzeyi, kullanma durumlarıThe study was carried out with the aim of determining the awareness, knowledge levels and frequency of consumption of functional foods in 104 people who have been diagnosed with type 2 diabetes for more than six months, who applied to the diet policlinic of a special medical center in Istanbul in 2017. A questionnaire consisting of 23 questions was applied to all the participants in the survey by face to face interview method. The mean age of the participants in the study was 55.8 ± 12.3 (30-83) and 84.5% (n = 87). The frequency of knowing at least one functional food that is effective in balancing blood sugar was 88.6% (n = 90) and the frequency of use was 86.5% (n = 83). The three most commonly known products that were effective in balancing blood sugar by participants were cinnamon (88.6%), nigella sativa (62.5%) and turmeric (53.0%). The first three products most commonly used to balance blood sugar were cinnamon (71.9%), apple (19.6%) and nigella sativa (19.2%). 33.5% of respondents stated that they use any functional food they use now or in the past 'every day'. There is no significant impact on the currently using of functional foods such as sociodemographic and economic variables, family history of diabetes, health awarenes, compliance to treatment, using insulin, the presence of another chronic disease than diabetes, getting the nutrition counseling from dietitians, doing a diabetic diet, functional nutritional counseling, being able to keep blood sugar in balance, the health care professional to be the source of information, using one of the methods other than medicine therapy to regulate blood sugar (p > 0.05). Although scientific studies show that consumed foods affect quality of life, it should be taken into account that harmful effects may occur in the unconscious use of such foods and that this alone will not be sufficient in the treatment of diseases. Doctors and dietitians have a responsibility to raise awareness of patients for the conscious use of such foods. Key words: type 2 diabetes, functional food, knowledge levels, usage status