Sağlık insan kaynağının illere göre dağılımı ve mortalite ilşkisi

Abstract

Önemli sağlık çıktılarından biri olarak mortalite ve nedenleri, sosyoekonomik değişkenlerin yanında sağlık hizmetleri ve bu hizmeti veren sağlık insan gücü sayısı ve niteliğinden etkilenmektedir. Çalışmada ölüm oranları ve nedenleri ile ilgili doktor branşları arasındaki ilişkiler araştırılmış, bunun yanında hastane yatak sayısı, eğitim, kişi başı ortalama günlük kazanç gibi sosyal ve ekonomik kapasite ile olan bağıntıları da incelenmiştir. Çalışmada 2010-2014 yılları arası beş yıllık TÜİK, Sağlık Bakanlığı ve Sosyal Güvenlik Kurumu verileri kullanılmıştır. 45 yaş üstü nedene özel mortalite ve ilgili hekim uzmanlıkları arasındaki ilişki, eğitim, gelir ve yatak sayıları da model kapsamına alınarak 81 il düzeyinde değerlendirilmiştir. İstatistiksel analizlerde tekli değişkenlerde lineer regresyon ve çoklu modellerde rassal etkiler modeli uygulanmıştır. Pratisyen hekim sayısı ile iskemik kalp hastalığı, santral sinir sistem ve serebrovasküler hastalık, habis ur, böbrek yetmezliği, 45 yaş üstü mortalite ve bebek ölüm hızı arasında negatif yönde istatistiki olarak anlamlı ilişki bulunmuştur. Yatak sayısı arttıkça, bebek ölüm hızı, perinatal mortalite ve 15- 44 yaş tüm nedenlere bağlı mortalite azalmaktadır. Kişi başı gelir ile bebek ölüm hızı, perinatal mortalite, 15-44 yaş ve 45 yaş üstü tüm nedenlere bağlı mortalite arasında negatif ilişki mevcuttur. Lise mezun sayısı arttıkça bebek ölüm hızı, perinatal mortalite, 15-44 yaş ve 45 yaş üstü tüm nedenlere bağlı mortalite ve kaba ölüm hızı azalmaktadır. Bulgular, sağlık sisteminde kolay erişilebilir olan pratisyen hekim sayısının arttırılması, birinci basamak hizmetlerinin toplum sağlığının iyileştirilmesinde ve kronik hastalıkların takibinde önemli bir rol oynayacağını göstermektedir.The mortality and its causes are one of the significant indicators of the effectiveness of the health care system. In the study, the association between cause specific mortality and medical specialties were researched. In the study, Between 2010-2014 years of data from the Turkish Statistical Institute, the Ministry of Health and Social Security Institute were used. While the association between the cause specific mortality in the subjects who are older than 45 years old and the medical specialties are examined in 81 cities, the number of hospital beds, the education, the average daily income were also included in the model. In statistical analysis, linear regression and random effects models were used. The number of general practitioners was negatively associated with ischemic heart disease, central nervous system, cerebrovascular mortalities, malignancy, kidney failure mortalities, infant mortality rate, and all cause of mortality in older than 45 years old. As the number of hospital beds increases, infant mortality rate, perinatal, and 15-44 years old mortality decrease. There was a negative association between per capita income and infant mortality rate, perinatal mortality, all cause of mortality in 15-44 years, and older than 45 years old. As the number of high school graduation increases, infant mortality rate, perinatal mortality, crude mortality rate, all cause of mortality in 15-44 years old and older decreases. The findings demonstrate that the number of easily accessible general practitioners and the strengthening of primary care services will play an essential role in improving public health and monitoring chronic diseases.