Türkiye'de ihracata ilişkin vergi teşviklerinin otomotiv sektöründeki firmaların mali tablolarına etkileri

Abstract

Bu tez çalışmasında ihracattaki vergi teşviklerinin mali tablolar üzerindeki etkileri incelenmiştir. Türkiye'de önce ithal ikamesine yönelik sanayileşme politikası uygulanmış, 1980 sonrası ihracata dayalı sanayileşme modeline geçilmiş ve bu değişiklik ile ihracat teşvikleri ağırlıklı olarak nakdi teşvikler şeklinde uygulanmıştır. Ancak küreselleşme ve uluslararası taahhütlerimiz nedeniyle, Türkiye'nin ihracat teşvik politikaları uluslararası taahhütlerimize uygun olarak düzenlenmiştir. Türkiye'de ihracata yönelik başlıca vergi teşvikleri esas itibariyle, Dâhilde İşleme Rejimi, Serbest Bölge uygulaması, İhracatta Katma Değer Vergisi istisnası, İhracatta Özel Tüketim Vergisi istisnası, İhracatta ve diğer döviz kazandırıcı işlemlerde Vergi, Resim, Harç istisnası, hal rüsumu istisnasıdır. İhracattaki vergi teşviklerinin firmaların mali tablosuna etkisi araştırılırken, tümden gelim ve tüme varım yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Tümden gelim yöntemiyle ulaşılan sonuçlar, tüme varım yöntemiyle doğrulanarak temellendirilmiştir. İhracata yönelik vergi teşvikleri, vergilerin niteliğine göre firma mal maliyetlerini, giderlerini azaltmakla, bu azalış başka vergilerin artmasına neden olmaktadır. Katma Değer Vergisi gibi vergiler ise firma maliyet ve giderlerini etkilememekte (çok özel durumlar hariç) sadece ödeme zamanı ile iade/indirim zamanı farklılığı nedeniyle finansman avantajı yaratmaktadır. Serbest bölgelerdeki imalatçı firmalar ise hem maliyet ve giderlerinin azalması hem de serbest bölge kazançlarının gelir/ kurumlar vergilerine tabi olmamaları nedeniyle kar avantajı yakalamaktadır. İhracattaki işlemlerde Damga Vergisi ve Harç istisnası da hem gider azaltıcı hem de gelir veya kurumlar vergisini artırıcı etkisi bulunmaktadır. Keza Hal Rüsumunun etkisi de aynı yöndedir. Bu nedenlerle, ihracattaki vergi teşviklerinin şirketlerin düzenlediği ana vii finansal tablolarla ek finansal tablolarını etkilediği, mali analiz oranlarını değiştirdiği, hatta firma değerlerini etkilediği anlaşılmıştır.

In this thesis, the effects of tax incitements in exportations on financial reports have been explored and analysed. From the establishment of the Republic of Turkey till 1980, in import substitution, industrialization policy has been in effect. Afterwards, the industrialization model for exportation started to be used and with this change, exportation incitements began to be applied as cash incitements. However, because of globalization and international commitments, Turkey's exportation incitement policies were organized according to international commitments. In Turkey, regarding exportation, main tax incitements are Inward Processing Regime, Free Zone application, Value Added Tax exemptions in exportation, Private Consumption Tax exemptions in exportation, and in exportation and other processes that earn foreign currency these incitements are reflected as exemptions of stamp duty tax, fee charge and bazaar fee. When exploring the effects of the tax incitements in exportation on financial tables, the methods of deduction and induction have been used together. The conclusions that are reached by deduction have been grounded by the method of induction. In this thesis it is concluded that, the tax incitements in exportation have decreased the merchandise cost, depended on the kind of tax, and expenses and this decrease has resulted in the increase of other taxes. Taxes such as the Value Added Tax do not affect the companies' expenditure and expenses (except for rare cases), and only create advantages in financing. Because of the decrease in the expenses, and also because the free zone earnings are not subject to income and corporation taxes, the manufacturers in the free zone benefit and make a profit. For these reasons, the tax incitements in exportation have affected the companies' main and additional financial tables, changed the financial analysis ratios and even affected the company value.