18-45 yaş arası kadınlarda algılanan ebeveynlik biçimi ve öz-şefkatin yeme tutumu üzerindeki etkisinin incelenmesi

Abstract

Araştırmanın amacı, 18-45 yaş arası kadınlarda algılanan ebeveynlik biçimi ve öz-şefkatin yeme tutumu üzerindeki etkisini incelemektir. Ek olarak, araştırmada yeme tutumu değişkeninin belirli sosyodemografik değişkenler ile ilişkisi de araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye'de yaşayan 18-45 yaş aralığında bulunan 384 kadın birey oluşturmuştur. Araştırmaya ilişkin veri toplama araçlarında; araştırmacı tarafından hazırlanmış olan ve içeriğinde katılımcıların kişisel bilgilerine ulaşmayı sağlayan soruların yer aldığı 'Sosyodemografik Bilgi Formu', yeme davranış ve tutumlarını değerlendirmek için 'Yeme Tutum Testi', anne ve babalarının ebeveynlik biçimlerine yönelik algılamalarını belirlemek için 'Young Ebeveynlik Ölçeği' ve öz-şefkat düzeylerini ölçmek için 'Öz-duyarlık Ölçeği' yer almaktadır. Çalışmada elde edilen verilerin istatistiksel analizi IBM SPSS 25.0 (Statistical Package for the Social Sciences) paket programı aracılığıyla yapılmıştır. Araştırma içerisinde kullanılan ölçeklerin normal dağılım göstermemesinden kaynaklı olarak, nonparametrik testlerden Spearman korelasyon analizi, Kruskal Wallis H, Mann-Whitney U testleri ve Lineer Regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırmanın bulgularına göre; yeme tutumu ile anne ve babaya ilişkin algılanan ebeveynlik biçimi arasında anlamlı pozitif bir ilişki bulunmuştur. Yeme tutumu ile anneye ilişkin algılanan aşırı koruyucu/evhamlı, kötümser/endişeli ve değişime kapalı/duygularını bastıran ebeveynlik biçimi arasında pozitif yönlü istatistikçe anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Yeme tutumu ile babaya ilişkin algılanan aşırı koruyucu/evhamlı, sömürücü/istismar edici, aşırı izin verici/sınırsız ve cezalandırıcı ebeveynlik biçimi arasında pozitif yönlü istatistikçe anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Yeme tutumu ile öz-şefkat arasında anlamlı negatif bir ilişki saptanmıştır. Yeme tutumu ile öz-şefkat alt boyutlarından öz-sevecenlik ve paylaşımların bilincinde olma arasında negatif; öz-yargılama, izolasyon ve aşırı özdeşleşme arasında pozitif yönlü istatistikçe anlamlı ilişki saptanmıştır. Anne ve babaya ilişkin algılanan ebeveynlik biçimi ile öz-şefkat arasında anlamlı negatif bir ilişki bulunmuştur. Anne ve babaya ilişkin algılanan ebeveynlik biçimi ile öz-şefkat alt boyutlarından öz-sevecenlik, paylaşımların bilincinde olma, bilinçlilik arasında negatif; öz-yargılama, izolasyon ve aşırı özdeşleşme arasında anlamlı pozitif yönlü bir ilişki saptanmıştır. Anneye ilişkin algılanan sömürücü/istismar edici, koşullu/başarı odaklı, aşırı izin verici/sınırsız ebeveynlik biçimi ve öz-şefkat değişkenlerinin yeme tutumu değişkenini istatistikçe anlamlı bir düzeyde yordadığı ve yeme tutumu değişkenine ait toplam varyansın yaklaşık olarak %11'inin bu değişkenler tarafından açıklandığı saptanmıştır. Babaya ilişkin algılanan sömürücü/istismar edici, aşırı izin verici/sınırsız ebeveynlik biçimi ve öz-şefkat değişkenlerinin yeme tutumu değişkenini istatistikçe anlamlı bir düzeyde yordadığı ve yeme tutumu değişkenine ait toplam varyansın yaklaşık olarak %9'unun, bu değişkenler tarafından açıklandığı saptanmıştır.The aim of the study is to investigate the effects of perceived parenting style and self-compassion on eating attitude in women aged 18-45. In addition, the relationship between the eating attitude variable and certain sociodemographic variables was also examined in this study. The sample of the study consisted of 384 women who were aged 18 to 45 years and living in Turkey. In the data collection tools related to the research; 'Sociodemographic Information Form' which was prepared by the researcher and includes questions that allow access to personal information of the participants, 'Eating Attitude Test' to evaluate eating behaviors and attitudes, 'Young Parenting Inventory' to assess participants' perceptions regarding to mother and father's parenting style and 'Self-compassion Scale' to measure participants' self-compassion levels are included. Statistical analysis of the data obtained in the study was made through SPSS 25.0 package program. Spearman correlation analysis, Kruskal Wallis H, Mann-Whitney U tests and Linear Regression analysis which are nonparametric tests, were applied because the scales used in the study did not show normal distribution. According to the findings of the research, there was a significant positive correlation between eating attitude and perceived parenting style. Also, a statistically significant positive correlation between the eating attitude and the perceived maternal overprotective/anxious, pessimistic/worried and normative restricted/emotionally inhibited parenting style was found. A statistically significant positive correlation between the eating attitude and the perceived paternal overprotective/anxious, exploitative/abusive, over permissive/boundless and punitive parenting style was found. Additionally, there was a statistically significant negative correlation between eating attitude and self-compassion. Also, a statistically significant negative correlation between eating attitude and self-kindness and common humanity sub-dimensions of self-compassion and a statictically significant positive correlation between eating attitude and self-judgment, isolation and over-identification was found. Finally, there was a statistically significant negative correlation between perceived parenting style and self-compassion. Also, there was a statistically negative correlation between perceived parenting style regarding to mother and father and self-kindness, common humanity, mindfulness sub-dimension of self-compassion and a statistically positive correlation between perceived parenting style regarding to mother and father and self-judgment, isolation, over-identification sub-dimension of self-compassion. Finally, it was observed that the perceived maternal over permissive/boundless, exploitative/abusive, conditional/success-oriented parenting style and self-compassion variables statistically significant predicted eating attitude and approximately 11% of the total variance of the eating attitude variable was explained by these variables. Also, it was observed that the perceived paternal over permissive/boundless, exploitative/abusive parenting style and self-compassion variables statistically significant predicted eating attitude and approximately 9% of the total variance of the eating attitude variable was explained by these variables.