Hemşirelerde bilinçli farkındalığa temelli programın algılanan stres ve öz-şefkat üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma, Bilinçli Farkındalık Temelli Programın hemşirelerin farkındalığı, algıladıkları iş stresi ve öz-şefkat düzeyleri üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Ön-son test yarı deneysel desendeki bu araştırma, Mart ve Nisan 2019 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın evrenini bir eğitim ve araştırma hastanesinin Nöroşirurji Kliniği ve Yoğun Bakımı'nda çalışan toplam 29 hemşire oluşturmuştur. Power analizi (G*Power 3.1.9.2) ile hesaplanan minimum örneklem sayısına ulaşılarak, araştırma 18 hemşirenin dört haftalık Bilinçli Farkındalık Temelli Eğitim Programı'na katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma verileri değerlendirilirken tanımlayıcı istatistik yöntemleri, Wilcoxon Signed Ranks test, Mann Whitney U testi, Spearman's Korelasyon Analizi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan hemşirelerin yaş ortalaması 30,33±9,61 (20-49), ortancası 25 yaştır. Çoğu (%72,2) lisans mezunu ve (%83,3) bekârdır. Meslekte çalışma süreleri 1 ile 28 yıl arasında değişmekte olup, ortalaması 9,39±10,47 yıldır. Hemşirelerin %27,8'i Nöroşirurji Kliniğinde ve %72,2'si Nöroşirurji Yoğun Bakım Ünitesinde çalışmaktadır. Mevcut birimde çalışma sürelerinin ortalaması 5,50±8,13 (1-27) yıl olarak saptanmıştır. Hemşirelerin Bilinçli Farkındalık Ölçeği toplam puanı ortalaması eğitim öncesi 57,44±12,81 (38-76), eğitim sonrası 64,22±13,93 (36-84) puandır. Hemşirelerin eğitim öncesine göre eğitim sonrası bilinçli farkındalık toplam puanındaki artış istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0,022). Hemşirelerin Algılanan Stres Ölçeği toplam puanı ortalaması eğitim öncesi 27,94±6,02 (19-37), eğitim sonrası 22,44±6,93 (9-31) puandır. Hemşirelerin eğitim öncesine göre eğitim sonrası algılanan stres toplam puanındaki düşüş istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0,009). Bu sonuç ölçeğin yetersiz öz-yeterlik (p=0,031) ve stres/rahatsızlık algısı (p=0,005) alt boyutları için de geçerlidir. Hemşirelerin Öz-Duyarlık Ölçeği toplam puanı ortalaması eğitim öncesi 70,06±18,20 (43-98), eğitim sonrası 88,50±19,46 (46-116) puandır. Hemşirelerin eğitim öncesine göre eğitim sonrası öz-duyarlık toplam puanındaki artış istatistiksel olarak anlamlı bulunmuştur (p=0,001). Eğitim sonrası ölçeğin öz-sevecenlik (p=0,001), öz-yargılama (p=0,001), paydaşımların bilincinde olma (p=0,001), izolasyon (p=0,002), bilinçlilik (p=0,001) ve aşırı özdeşleşme (p=0,001) alt boyut puanlarındaki değişim de istatistiksel olarak anlamlı saptanmıştır. Eğitim sonrası Algılanan Stres Ölçeği toplam puanı ile hemşirelerin yaşları, meslekte ve mevcut birimde çalışma süreleri arasında negatif yönde orta düzeyde ilişki tespit edilmiştir (p<0,05). Ayrıca Nöroşirurji Yoğun Bakım Ünitesindeki hemşirelerin eğitim öncesine göre eğitim sonrası hem algılanan stres (p=0,011), hem de öz-duyarlılık (p=0,002) toplam puanındaki değişimin istatistiksel olarak anlamlı olduğu bulunmuştur. Sonuçta, dört haftalık Bilinçli Farkındalık Temelli Eğitim Programı'nın katılımcıların algıladıkları stres düzeyinin azalmasında, bilinçli farkındalık ve öz-şefkat düzeyinin artmasında etkili olduğu belirlenmiştir. Eğitimin, hemşirenin yaşı ve çalışma süresi artıkça stres düzeyinin azalmasında daha etkili olabileceği görülmüştür. Bilinçli Farkındalık Temelli Eğitim'in daha geniş örneklemde uygulanarak bu sonuçların test edilmesi önerilmektedir.

This study was conducted to evaluate the impact of a Mindful Awareness Based Program on mindfulness, perceived job stress and self-compassion levels in nurses. This pretest-posttest quasi-experimental study was conducted between March and April 2019. The population of the study was consisted of 29 nurses working in Neurosurgery Clinic and Intensive Care Unit of a training and research hospital. The minimum number of samples required for the study was calculated by Power analysis (G * Power 3.1.9.2) and provided by the participation of 18 nurses to the four-week Mindful Awareness Based Training Program. As descriptive statistical methods, namely Wilcoxon Signed Ranks test, Mann Whitney U test, Spearman's Correlation Analysis, were used to evaluate the study data. The mean age of the nurses participating in the study is 30.33 ± 9.61 (20-49) and median age is 25. Most of the nurses are undergraduate (72.2%) and single (83.3%). Their professional job tenure is ranged from 1 to 28 years, with an average of 9.39 ± 10.47 years. 27.8% of the nurses work in the Neurosurgery Clinic and 72.2% work in the Neurosurgical Intensive Care Unit. The average job tenure in the unit they work currently is found to be 5.50 ± 8.13 (1-27) years. The average scores of the Mindful Awareness Scale of the nurses are 57.44 ± 12.81 (38-76) before training and 64.22 ± 13.93 (36-84) after training. The increase in the total mindful awareness of nurses after education is statistically significant (p = 0.022). The average scores of the Perceived Stress Scale of the nurses are 27.94 ± 6.02 (19-37) before training and 22.44 ± 6.93 (9-31) after training. The decrease in the total perceived stress score of the nurses after the training is statistically significant (p = 0.009). This result is also valid for the subscales of the scale's self-efficacy (p = 0.031) and stress / discomfort perception (p = 0.005). The average scores of the Self-Compassion Scale of the nurses are 70.06 ± 18.20 (43-98) before training and 88.50 ± 19.46 (46-116) after training. The increase in the total score of self-compassion of the nurses after the training is statistically significant (p = 0.001). The differences in self-kindness (p = 0.001), self-judgment (p = 0.001), common humanity (p = 0.001), isolation (p = 0.002), mindfulness (p = 0.001), and over-identification (p = 0.001) subscale scores are also statistically significant. A negative correlation is found between the total score of Perceived Stress Scale of the nurses and their ages, their job tenure in profession and in the unit they work currently (p 0.05). In addition, following the training, it is found that the change in the total scores of both the perceived stress (p = 0.011) and the self-compassion (p = 0.002) of the nurses working in the Neurosurgical Intensive Care Unit is statistically significant compared to the pre-training scores. As a result, the four-week Mindful Awareness Based Training Program is found to be effective in decreasing the perceived stress level and increasing the mindful awareness and self-compassion levels of the participants. It is found that training can be more effective in decreasing the stress level of the nurses as their ages and tenures increase. It is recommended that Mindful Awareness Based Education to be applied in a wider sample to test these results.