Palyatif bakım kliniklerinde verilen hizmetin değerlendirilmesine yönelik yöntem geliştirme ve uygulaması

Abstract

Bu çalışmada, Türkiye'de palyatif bakım hizmetlerinin hasta, hasta yakını/bakıcı ve sağlık personeli (doktor, hemşire, yardımcı hemşire, tekniker psikolog, fizyoterapist,) açısından değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla Palyatif Bakım ile ilgili ölçme araçları geliştirilmesi hedeflenmiştir. Çalışma 3 bölümden oluşmaktadır ve bu çalışmada karma yöntem uygulanmıştır. Birinci bölümde, ölçek geliştirme çalışması yapılmıştır. Sağlık çalışanlarının değerlendirdiği 24 maddelik 'Palyatif Bakım Yönetim Yeterlilik' anketleri iki aşamalı olarak uygulanmıştır. İkinci olarak 2018 yılında Young ve arkadaşlarının oluşturduğu 32 maddelik 'Palyatif Bakım Kalite Değerlendirme' ölçeği Türkçeye uyarlanmıştır. Ölçek yine iki aşamalı olarak toplam 211 hasta tarafından değerlendirilmiştir. Üçüncü bölümde ise hazırlanan yarı yapılandırılmış sorular ile bakım verenlerin palyatif bakım hizmetleri ile ilgili görüşlerine yer verilmiştir. Birinci bölümdeki 'Palyatif Bakım Yönetim Yeterlilik' ölçeği'nin geçerliği çerçevesinde yapı geçerliği, madde-toplam korelasyonları, düzeltilmiş korelasyonları ve madde ayırt edicilikleri incelenmiştir. Analizler sonucunda toplamda 9 madde atılmıştır. Ölçeğe döndürme işlemi yapılarak 'Yönetim ve Tedavinin Etkinliği', 'Fiziki şartlar, malzeme ve çalışma koşullarının uygunluğu', 'Hastanın kişisel bakımı' olmak üzere 3 faktör ortaya çıkmıştır. Doğrulayıcı faktör analizinde (DFA) önerilen üç faktörlü modelin veri ile uyumlu ve kabul edilebilir olduğu bulunmuştur. Ölçeğin Cronbach's Alpha güvenirlik katsayısı α=.874 ile ölçeğin tutarlı ölçümler yapabildiği bulunmuştur. İkinci bölümdeki, 'Palyatif Bakım Kalite Değerlendirme Ölçeği'nin yapı geçerliği, madde-toplam korelasyonları, düzeltilmiş korelasyonları ve madde ayırt edicilikleri incelenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda 6 madde atılmış, daha sonra ölçeğin birinci düzey DFA sonucunda ise üç madde düşük faktör yükü nedeniyle model dışında bırakılmıştır. Ölçek 23 madde ve 'Uygun İletişim', 'Yaşam Değeri ve Bakım Hedefleri', 'Destek ve Danışmanlık Bütünsel Bakım' isimleri olmak üzere 3 boyuttan oluştuğu bulunmuştur. Cronbach alfa değeri, 825 olup, anketin yüksek güvenilirliğe sahip olduğunu göstermektedir. Her iki ölçekte maddelerin test-tekrar test yöntemi ile korelasyon katsayılarının anlamlı ve pozitif olduğu ortaya çıkmıştır. Üçüncü bölümdeki nitel araştırmada açık kodlamada elde edilen 17 alt tema bir biriyle ilişkilendirilerek eksen kodlar oluşturulmuştur. Çalışmada, 6 ana tema geliştirilmiştir. Son olarak, sağlık çalışanları için 'Palyatif Bakım Yönetim Yeterlilik Ölçeği', hastalar için yabancı bir ölçekten uyarlanan 'Palyatif Bakım Kalite Değerlendirme Ölçeği' ile palyatif bakım hizmetlerinin, yönetimin ve tedavinin ölçülebilir olduğu sonucu çıkmıştır. Hasta yakınları veya bakıcılara yapılan nitel çalışma da, hekim ve hemşirelerin tıbbî bakım ve iletişim konusunda becerilerinin olmasının önemi ortaya çıkmıştır. Bu sonuç, palyatif bakımının ölçülebildiğini göstermekte olup, çalışmanın amacıyla uyumludur. Anahtar Sözcükler: Palyatif bakım, ölçek geliştirme, ölçek uyarlama, sağlık çalışanları, hastalar, bakım verenler.Inthisstudy, it is aimed that the evaluation of patients with palliative care services in Turkey, patients' relatives / carer sand medical staff (doctors, nurses, auxiliary nurses, technicians psychologists, physiotherapists). For this purpose, it is aimed to develop measurement tools related to Palliative Care. The study consists of 3 part sand the mixed method was used in the study. In the first part, scale development has been done. The 24-item 'PalliativeCare Management Competence' questionnaires evaluated by health care professionals were applied in two stages. Secondly, in 2018, the 32-item 'Palliative Care Quality Assessment' scale created by Young et al. Was adapted to Turkish. The scale was evaluated in two stages by a total of 211 patients. In the third part, semi-structured questions prepare dand opinions of care givers about palliative care services were given. Structure validity, item-total correlations, corrected correlation sand item distinctiveness were examined within the framework of the validity of the 'Palliative Care Management Competence' Scale in the first chapter. As a result of the analysis, a total of 9 items were written. By applying the conversion to scale, 3 factors namely 'Management and the effectiveness of thetreatment', 'Physical conditions, suitability of material sand working conditions', 'Personal care of the patient' were emerged. The three-factor model proposed in the confirmatory factor analysis (CFA) was found to be compatible and acceptable with the data. The Cronbach's Alpha reliability coefficient of the scale was found as α = .874 which means that the scale can measure in consistently. In these cond part, the construct validity, item-total correlations, corrected correlation sand item discrimination of the 'Palliative Care Quality Assessment Scale' were examined. As a result of the exploratory factor analysis, 6 items were dropped, and then three items were excluded from the model due to the low factor load in the first level CFA result of the scale. It was found that the scale consists of 23 item sand 3 dimensions namely 'Proper communication', 'Value of Life and Care Goals', 'Support and Counseling Holistic Care'. The Cronbach alpha value is 825 which indicates that the questionnaire has high reliability. The correlation coefficients of both scales with the test-retest method were found to be significant and positive. In the qualitative research in the third chapter, axis codes were formed by associating 17 sub-themes obtained in open coding. In the study, 6 main themes have been developed. Finally, with the 'Palliative Care Management Proficiency Scale' for health care worker sand the 'Palliative Care Quality Assessment Scale' adapted from a foreign scale for patients, it was concluded that palliative care services, management and treatment are measurable. In the qualitative study conducted with patient relatives or care givers, the importance of physician sand nurses having skills in medical care and communication was revealed. This result shows that palliative care can be measured, and it is consistent with the purpose of the study. KEYWORD: Palliative care, scale development, scale adaptation, health care professionals, patients, caregivers.