Anaokulu öğretmenlerinin hesap verebilirlik ve örgütsel sessizlik davranışları arasındaki ilişki

Abstract

Bu çalışmanın amacı, anaokulu öğretmenlerinin hesap verebilirlik düzeylerine ilişkin algılarıyla, örgütsel sessizlik düzeylerinin incelenerek aralarındaki ilişkiyi açığa çıkarmak ve demografik özelliklere göre farklılık gösterip göstermediğini belirlemektir. Araştırma tekil ve ilişkisel tarama modelinde desenlenmiştir. Araştırmanın evreni İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü'nün resmi kaynakları aracılığıyla tespit edilen İstanbul ili resmi anaokullarında görev yapmakta olan 1224 okulöncesi öğretmeninden oluşmaktadır. Örneklemi tesadüfi örnekleme yöntemiyle Ataşehir, Başakşehir, Zeytinburnu, Fatih, Küçükçekmece, Avcılar, Beylikdüzü, Çekmeköy, Ümraniye, Bahçelievler ilçelerindeki resmi anaokullarında görev yapan 293 okul öncesi öğretmenden oluşmaktadır. Veriler, Durmuş (2016) tarafından geliştirilen 'hesap verebilirlik ölçeği'; Demirtaş ve Kahveci (2010) tarafından geliştirilen 'örgütsel sessizlik ölçeği' ile toplanmıştır. Ölçeklere yeniden uygulanan açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi sonucunda hesap verebilirlik ölçeği sorumluluk, engeller, beklentiler ve görev olmak üzere dört boyuttan, örgütsel sessizlik ölçeği okul ortamı ve duygu, sessizlik kaygısı ve yönetici olmak üzere iki boyuttan oluşmaktadır. Analizlerde t-testi, ANOVA, Tukey testi ve Pearson korelasyon kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, Anaokulu öğretmenlerinin hesap verebilirlik algı düzeylerinde en yüksek boyut beklentiler iken en düşük boyut engellerdir. Öğretmenlerin hesap verebilirlik düzeylerinde yaş, medeni durum, mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık görülmezken eğitim durumu değişkeninde anlamlı farklılıklar görülmüştür. Önlisans mezunlarının lisans mezunlarına göre sorumluluk ve görev boyut algıları daha yüksek çıkarken engeller boyutunda algılama düzeyleri lisans mezunlarına göre daha düşük bulunmuştur. Anaokulu öğretmenlerinin örgütsel sessizlik algı düzeyleri sessizlik kaygısı ve yönetici boyutunda yüksek, okul ortamı ve duygu boyutunda ise orta çıkmıştır Öğretmenlerin örgütsel sessizlik algı düzeylerinde medeni durum, mesleki kıdem değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık tespit edilmezken mesleki yıla göre anlamlı bir farklılaşma olduğu algı düzeyinin en düşük değerlerinin 0-5 yıl arasında olduğu, yaş değişkeninde de okul ortamı ve duygu boyutlarında en düşük değere 20-25 yaş aralığındaki öğretmenlerin sahip olduğu görülmüştür. Eğitim durumu değişkenine göre önlisans mezunlarının örgütsel sessizlik algılarının lisans ve yüksek lisans mezunlarına göre düşük düzeyde olduğu görülmüştür. Anaokulu öğretmenlerinin hesap verebilirlik davranışlarıyla örgütsel sessizlik davranışları arasında anlamlı bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Örgütsel sessizlik ölçeğinin alt boyutlarından ilki olan okul ortamı ve duygu boyutu; hesap verebilirlik ölçeğinin sorumluluk ve görev boyutları ile negatif, engeller boyutu ile pozitif yönde anlamlı bir ilişkiye sahip iken beklentiler boyutunda anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Örgütsel sessizlik ölçeğinin ikinci alt boyutu olan sessizlik kaygısı ve yönetici boyutu; hesap verebilirlik ölçeğinin engeller ve beklentiler boyutları ile pozitif yönde bir ilişkiye sahip iken sorumluluk ve görev boyutlarıyla anlamlı bir ilişkiye rastlanmamıştır. Anahtar Kelimeler: Hesap verebilirlik, örgütsel sessizlik, okul öncesi, anaokuluThe aim of this study is to reveal the relationship between kindergarten teachers' perceptions of accountability levels, organizational silence levels and to determine whether they differ according to demographic characteristics. The research was designed in a single and relational survey model. The population of the study consists of 1224 preschool teachers working in the official kindergartens of Istanbul, which were determined through the official sources of the Istanbul National Education Directorate. The sample consisted of 293 pre-school teachers , who were chosen by random sampling, working at oriented preschools in Atasehir, Basaksehir, Zeytinburnu, Fatih, Kucukcekmece, Avcilar, Beylikduzu, Cekmekoy, Umraniye, Bahcelievler. The data were collected with the 'accountability scale' developed by Durmuş and 'organizational silence scale' developed by Demirtaş and Kahveci (2010). As a result of the exploratory factor analysis and confirmatory factor analysis re-applied to the scales, the explainability scale consists of four dimensions; responsibility, obstacles, expectations and duty; the organizational silence scale consists of two dimensions. Kolmogorov-Smirnov test ISIL, t-test, ANOVA, Tukey test and Pearson correlation were used in the analyzes. According to the findings, the highest dimension was the expectations while the lowest dimension was the obstacles. There was no significant difference in accountability of teachers according to age, marital status and professional seniority variables, but significant differences were observed in educational status variable. While the perception of responsibility and duty dimension of the associate university graduates was higher than the college graduates, perception levels were lower in the obstacles dimension than the college graduates. The levels of organizational silence perception of kindergarten teachers were high in silence anxiety and manager dimension and medium in school environment and emotion dimension. While there is no significant difference in terms of teachers' organizational silence perception according to marital status, professional seniority variables, there is a significant difference according to professional years, the lowest level of perception is between 0-5 years and the lowest variable in school environment and emotion dimensions in age variable is 20-25. It was seen that teachers in the age range. According to the educational background variable, organizational silence perception of master degree graduates was found to be low compared to college graduates and university graduates. It was found that there is a significant relationship between the kindergarten teachers' accountability behaviors and organizational silence behaviors. The first one of the sub-dimensions of the organizational silence scale is the school environment and the emotion dimension; While there is a significant negative relationship between responsibility and task dimensions of the accountability scale and a positive relationship with the obstacles dimension, no significant relationship was found in the expectations dimension. The second sub-dimension of the organizational silence scale, silence anxiety and executive dimension; While there is a positive relationship between the dimensions of the accountability and obstacles and expectations dimensions, no significant relationship was found between responsibility and task dimensions. Keywords: Accountability, organizational silence, pre-school, kindergarten