Tip 2 diyabetlilerde yeme davranış modeli ölçeğinin geçerlilik ve güvenilirliği ve yaşam kalitesinin değerlendirilmesi

Abstract

Diyabet ile ilgili yapılan araştırma sayısı gün geçtikçe artmaktadır. Bunun sebebi diyabetin insan sağlığına olan direkt ve dolaylı etkisidir. Kontrolsüz diyabet, kişinin yaşam kalitesini düşürdüğü gibi, bir çok komplikasyona da sebep olabilir. Bu çalışmada Türkiye'de henüz diyabet üzerine geçerlilik ve güvenilirliği alınmamış olan Beslenme Davranış Modeli Ölçeği (EBPQ)'nin geçerlilik ve güvenilirlik testi yapılmıştır. Beslenme Davranış Modeli Ölçeği (EB-PQ) Türkçe'ye çevrilerek 255 Tip 2 Diyabetli üzerinde uygulanmış ve diyabet için anketin geçerlilik ve güvenilirlik testleri yapılmıştır. Beslenme Davranış Modeli Ölçeği uygulanan kişilere aynı zamanda Genel Yaşam Kalitesi Ölçeği (EQ-5D) ile genel anamnez formu ve Besin Tüketim Sıklığı anketi uygulanmıştır. Çalışmaya %78,8'i kadın, %21,2'si erkek tip 2 diyabetli katılmış, yaş ortalamaları kadınlarda 45,2±14,7 yıl, erkeklerde 54,4±14,7 yıl olarak belirlenmiştir. Katılımcıların BKİ ortalamaları ise kadınlarda 28,8±6,0kg/m2 erkeklerde 28,5±5,6 kg/m2 'dir. Araştırmamızda yer alan tip 2 diyabetlilerin %33,8'inin diyabet yaşının 1 yıldan az, %3,1'inin diyabet yaşının ise 20 yıldan fazla olduğu saptanmıştır. Katılımcıların %41'inde komplikasyon geliştiği tespit edilmiştir. Diyabetlilerin aldıkları diyabet tedavi yöntemleri ile yaşam kalitesi ölçeği arasında istatistiksel açıdan güçlü bir ilişki saptanmıştır. Buna göre tedavi yöntemi olarak sadece beslenme tedavisi alanlar ile diğer tedavi yöntemleri (OAD, insulin) yanında beslenme tedavisini de alanların yaşam kaliteleri, diğer gruplara göre istatistiksel olarak daha yüksek bulunmuştur (p<0,05). Araştırmaya katılanların beslenme davranış modeli ölçeği alt boyutları ile genel yaşam kalitesi ölçeği incelendiğinde; öğün atlama ile EQ-5D arasında istatistiksel olarak negatif yönde zayıf bir ilişki (r=-0,126) olduğu saptanmıştır (p<0,05). Katılanların beslenme davranış modeli ölçeği alt boyutlarından tatlı ve bisküvi yeme eğilimi (r=-0,066), duygusal yeme eğilimi (r=-0,058), kültürel yaşam tarsi (r= 0,073) ile VAS değerleri arasında istatistiksel olarak negatif yönde ilişki olduğu saptanmıştır (p<0,05). Bu çalışmanın sonucunda Yeme Davranış Modeli Ölçeği (EBPQ)'nin Türkçe formunun diyabetliler için geçerli, güvenilir ve uygulanabilir olduğu bulunmuştur. Anahtar kelimeler: Diyabet, Beslenme davranışı, Yaşam kalitesi

The number of studies on diabetes is increasing day by day. The reason for this is the direct and indirect effect of diabetes on human health. Uncontrolled diabetes can cause a person to deal with many complications while reducing quality of life. In this study, the validity and reliability test of the Eating Behavior Patterns Questionnaire (EBPQ), which has not yet been validity and reliability test on diabetes, has been planned in Turkey. The Eating Behavior Patterns Questionnaire (EB-PQ) was translated into Turkish and administered to 255 Type 2 diabetic patients and the questionnaire validity and reliability tests were conducted for the diabetic patient. In addition, the General Quality of Life Scale (EQ-5D) and the Food Consumption Frequency Survey, which includes the general anamnesis form, were administered to the subjects. In our study, 33.8% of type 2 diabetic patients were found to have diabetes less than 1 year, and 3.1% had diabetes mellitus longer than 20 years. Complication development was found in 41% of the participants. There was a statically strong relationship between diabetes treatment methods and quality of life scale. According to this, besides nutritional therapy and other treatment modalities (OAD, insulin), the quality of life of those who also took nutritional therapy was statistically higher than other groups (p <0.05). The relationship between Eating Behavior Patterns Questionnaire subscales and the EQ-5D scale was examined, it was found that there was a statistically negatively correlated relationship (r=-0,126) between 'meal skipping' and EQ-5D (p <0.05). There was a statistically negatively correlated (p <0, 05) relationship between the subscales of eating behavior pattern scale; 'tendency to eat sweet and biscuits' (r=-0,066), 'emotional eating tendency' (r=-0,058), 'cultural life style / behavior' (r= 0,073) and VAS values As a result it was found that Turkish version of The Eating Behavior Patterns Questionnaire (EBPQ) is valid, relaible and feasible scale for diabetic people Keywords: Diabetes, Nutrition, Eating behavior, Life quality