Genç erişkinlerde erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveyn tutumlarının ilişki doyumuna etkisi

Abstract

Bu çalışmada, romantik ilişkisi olan bireylerde erken dönem uyumsuz şemalar ve algılanan ebeveyn tutumlarının ilişki doyumuna etkisi araştırılmıştır. Araştırmanın örneklemini 18-65 yaş arası romantik ilişkisi olan 225 birey oluşturmaktadır. Bu örneklem kartopu örnekleme yöntemi ile elde edilmiştir. Araştırma kapsamında Young Şema Ölçeği Kısa Form-3 (YŞÖ-KF3), Young Ebeveyn Ölçeği (Young – E), İlişki Doyumu Ölçeği (İDÖ) ve Demografik Bilgi Formu değişkenlerin değerlendirilmesi amacı ile kullanılmıştır. Elde edilen veriler IBM SPSS 25.0 programı ile analiz edilmiştir. Kullanılan analizler Pearson Korelasyon analizi, regresyon analizi, bağımsız örneklem t-testi, tek yönlü varyans analizi ve Bonferroni Post-hoc testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda, yaş değişkeni ve ilişki doyumu arasında negatif yönlü anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Katılımcıların yaşadıkları yer, ilişki durumları, çocuk sahibi olmaları, eğitim durumları ve gelir düzeyleri değişkenleri ile ilişki doyumları arasında anlamlı farklılıklar saptanmamıştır. İlişki süresi ile ilişki doyumu arasında anlamlı farklılıklar elde edilmiştir. Bu farklılıkları tespit edebilmek amacı ile Bonferroni Post-hoc testi uygulanmıştır. Bireylerin cinsiyeti ile ilişki doyumları arasında anlamlı farklılıklara ulaşılamamıştır. Aynı zamanda cinsiyet değişkeni Young Ebeveynlik Ölçeği'nin anne boyutunda da anlamlı faklılıklar ortaya çıkarmamıştır. Fakat Young Ebeveynlik Ölçeği baba boyutu ile cinsiyet arasında anlamlı farklılıklara ulaşılmıştır. Elde edilen bulgulara göre küçümseyici/kusur bulucu, koşullu başarı odaklı, kötümser ve cezalandırıcı baba boyutlarında erkekler kadınlara göre daha yüksek puanlar almışlardır. Cinsiyete göre erken dönem uyumsuz şemaların değerlendirildiği analizlere göre erkeklerin duygusal yoksunluk, kusurluluk/utanç, sosyal izolasyon, duyguları bastırma/aşırı sorumluluk ve yüksek standartlar şemalarının kadınlara göre daha baskın olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu araştırmadan elde edilen verilere göre algılanan anne tutumu ilişki doyumunu yordamaktadır. Duygusal yoksun bırakıcı anne ve değişime kapalı anne boyutları ile ilişki doyumu arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır. Duygusal yoksun bırakıcı anne boyutu ilişki doyumunu olumlu yönde etkilerken, değişime kapalı anne boyutu ilişki doyumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Algılanan baba tutumunun da ilişki doyumunu yordadığı yapılan regresyon analizleri sonucunda bulunmuştur. Bu sonuçlara göre küçümseyici/kusur bulucu baba tutumu ilişki doyumunu olumsuz yönde etkilemektedir. İlişki doyumuna hangi erken dönem uyumsuz şemaların etki ettiğine dair yapılan analizler sonucunda duygusal yoksunluk ve bağımlılık/yetersizlik şema boyutlarında anlamlı farklılıklara ulaşılmıştır. Duygusal yoksunluk ve bağımlılık/yetersizlik şema boyutları ilişki doyumunu olumsuz yönde etkilemektedir. Anahtar Kelimeler: erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveyn tutumları, ilişki doyumu Tarih: İstanbul – 2019In this study, the effect of early maladaptive schemas and perceived parental attitudes on relationship satisfaction were investigated in individuals with romantic relationships. The sample of the study consisted of 225 individuals with a romantic relationship between the ages of 18 and 65 years. This sample was obtained by snowball sampling method. The Young Schema Questionnaire Short Form-3 (YSQ-SF3), Young Parenting Inventory (YPI), Relationship Assesment Scale (RAS) and Demographic Information Form were used to evaluate the variables. The data were analyzed with IBM SPSS 25.0 program. Pearson Correlation Analyse, regression analysis, independent sample t-test, one-way analysis of variance and Bonferroni Post-hoc test were used. As a result of the analyzes, a significant negative difference was found between age variable and relationship satisfaction. Significant differences were not found between the participants' place of residence, relationship status, having children, educational status and level of income with relationship satisfaction. Significant differences were found between relationship durations with relationship satisfaction. Bonferroni Post-hoc test was applied to determine these differences. A significant difference was not found between gender and relationship satisfaction of individuals. At the same time, the gender variable did not reveal any significant differences in the mother dimensions of the Young Parenting Inventory. However, significant differences were found between the father dimensions and gender of the Young Parenting Inventory. According to the findings obtained, the belitting/criticizing, conditional success-oriented, pessimistic and punitive father dimensions men had higher scores than women. According to the analysis of the early maladaptive schemas according to gender, it was concluded that men are more dominant than women because of emotional deprivation, defectiveness/shame, social isolation, emotional inhibition/over-responsibility and high standards schemas. According to the data obtained from this study, the perceived mother attitude predicts the satisfaction of the relationship. There was a significant relationship emotionally inhibited/restricted and emotionally deprived between relationship satisfaction. Emotionally inhibited/restricted mother dimension positively affects relationship satisfaction, while the emotionally deprived mother dimension negatively affects relationship satisfaction. Regression analysis revealed that the perceived father's attitude predicted the satisfaction of the relationship. According to these results, the attitudes of the belitting/criticizing father dimension negatively affect the satisfaction of the relationship. As a result of the analyzes conducted that early maladaptive schemas affect the relationship satisfaction and significant differences were found in emotional deprivation and dependence/inability schema dimensions. Emotional deprivation and dependence/inability schema dimensions negatively affect relationship satisfaction. Keywords: early maladaptive schemas, perceived parent attitudes, relationship satisfaction Date: İstanbul – 2019