Öğretmenlerin psikolojik şiddet algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi (Fatih ilçesi örneği)

Abstract

Bu araştırmada İstanbul ili Fatih ilçesindeki ilk ve orta okullardaki öğretmenlerin bulundukları kurum içindeki psikolojik şiddete ilişkin algıları, demografik değişkenler açısından incelenmiştir. Bu araştırmanın evrenini 2012-2013 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Fatih ilçesindeki 2500 ilk ve orta okul öğretmeni; örneklemini ise bu evren içinden tesadüfi yolla seçilen, toplam 40 farklı ilkokul ve ortaokulda görev yapan 504 ilk ve ortaokul öğretmeni oluşturmuştur. Araştırmada veri toplama aracı olarak Leymann (1993), tarafından geliştirilen Onbaş (2007) tarafından Türkçe'ye çevrilip geçerlik güvenirlik çalışmaları yapılan psikolojik şiddet ölçeği kullanılmış ve elde edilen veriler SPSS paket programıyla analiz edilmiştir. Verilerin analizinde, aritmetik ortalama, yüzde, frekans, standart sapma gibi betimsel istatistik teknikleri kullanılmıştır. Katılımcıların, algı düzeyleri arasında anlamlı fark olup olmadığının belirlenmesinde nonparametrik testlerden Mann Whitney-U ve Kruskal Wallis analizleri kullanılmıştır. Araştırma sonunda elde edilen bulgulara bakıldığında, Fatih ilçesindeki öğretmenlerin psikolojik şiddet algılarının düşük olduğu görülmektedir. Öğretmenlerin psikolojik şiddet algıları arasında, cinsiyet, medeni durum, eğitim durumu, sendikalı olma durumu ve müdürlerin cinsiyeti değişkenleri bakımından istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmazken, öğretmenin branşı, yaşı, kıdemi, okulun büyüklüğü, kurumda çalışma süresi değişkenlerine göre anlamlı farklar görülmüştür. Bu farklar kısaca; öğretmenin branşı değişkeninde sınıf öğretmenleri sosyal ilişkilere saldırılar alt boyutunda branş öğretmenlerinden daha fazla psikolojik şiddet algıladıkları görülmüştür. Sosyal ilişkilere saldırılar alt boyutunda yaşça büyük olan öğretmenlerin daha fazla psikolojik şiddet aldıkları görülmüştür. 16-20 yıllık kıdeme sahip öğretmenlerin sosyal ilişkilere saldırılar alt boyutunda daha çok psikolojik şiddet algıladıkları görülmüştür. Okulun büyüklüğü değişkenine göre öğretmenlerin tüm alt boyutlarda büyük okullarda küçük ve orta büyüklükteki okullardan daha fazla psikolojik şiddet algısı taşıdıkları görülmüştür. Öğretmenlerin kurumda çalışma süresi değişkenine göre sosyal ilişkiler ve iletişime saldırılar alt boyutlarında 11 yıl ve üstü kıdeme sahip öğretmenlerin, kıdemi daha az olan öğretmenlerden daha çok psikolojik şiddet algısı taşıdıkları görülmüştür. Anahtar Kelimeler: psikolojik şiddet, öğretmen, mobbing, zorbalık, yıldırmaIn this study, teachers' perception of mobbing with in their organizations in terms of demographic variables in primary and secondary schools in Fatih district of Istanbul were examined. The universe of this study is constituted by 2500 teachers of primary and secondary school in the 2012-2013 academic year at Fatih district of İstanbul and the sample by the teachers randomly selected within this universe of 504 primary and secondary school teachers and 40 elementary schools. In the study, the fivefold Likert-type mobbing perception scale, developed by Leymann (1993) and adapted by Onbaş (2007), is used as the data collection instrument, and obtained results were evaluated by Kolmogrov-Smirnov, Mann Whitney-U test, Kruskal-Wallis tests. When the data obtained are examined at the end of the study, mobbing the perception of teachers in the Fatih district seems to be low. Although there was not significant difference statistically for teachers' perceptions of mobbing, gender, marital status, educational status, union status of teachers, and gender of the director variables, according to the variables as branch, age, seniority, school size, work period in the present school, significant differences was observed. Shortly, these differences; in thebranch of teachers variable, primary school teachers carry moretheperception of mobbing in the attacks on social relations subdimension than secondary school teachers do. At the age variable, in the subdimension of attacks on social relations, older teachers were determined to carry more mobbing perception. According to the teacher's seniority variable, teachers with 16-20 years of seniority have been shown to carry more mobbing in the sub dimension of attacks on social relations. According to the variable size of the school, teachers in large schools were shown to carry more mobbing in all the dimensions than small and medium-sized schools. According to variable working hours of teachers in their institution, at attacks on social relationships and in the subdimension of communication, teachers with 11 years or more have been shown to carry more mobbing. Key words: Psychological violence, teacher, mobbing, bullying, harassment