Yetişkin bireylerde akdeniz diyetine uyumun sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları ile ilişkisinin değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmada yetişkin bireylerde Akdeniz diyetine uyumun sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları ile ilişkisinin değerlendirilmesi araştırılmıştır. Araştırma İstanbul'da yaşayan 18-65 yaş arası 385 yetişkin bireyler ile yürütülmüştür. Araştırmada bireylerin sosyodemografik özellikleri, antropometrik ölçümleri ve beslenme alışkanlıklarından oluşan bir 'Anket Formu', 'Akdeniz Diyeti Bağlılık Ölçeği (MEDAS)', 'Sürdürülebilir ve Sağlıklı Yeme Davranışları Ölçeği', 'Üç Günlük Besin Tüketim Kaydı' uygulanmıştır. Üç günlük besin tüketim kaydı ile Sağlıklı Yeme İndeksi 2015 (SYİ-2015) hesaplanmıştır.Araştırmaya yaş ortalamaları 43,36±12,66 yıl olan 283 kadın, 102 erkek olmak üzere toplam 385 birey katılmıştır. Katılımcıların MEDAS ortalamaları 7,92±2,04 puan (kadınların 8,04±2,07; erkeklerin 7,59±1,93 puan), Sürdürülebilir ve Sağlıklı Yeme Davranışları; 'Sağlıklı ve Dengeli Beslenme' alt ölçek ortalaması 4,75±1,23, 'Kalite işaretleri' alt ölçek ortalaması 4,25±1,35, 'Et tüketiminin azaltılması' alt ölçek ortalaması 3,54±1,21, 'Yerel gıda' alt ölçek ortalaması 2,87±1,27, 'düşük yağ' alt ölçek ortalaması 4,27±1,47, 'Mevsimine göre meyve ve sebze' alt ölçek ortalaması 4,47±1,14, 'Gıda İsrafından Kaçınma' alt ölçek ortalaması 4,48±1,42, 'Hayvan sağlığı' alt ölçek ortalaması 4,17±1,47 puan olarak bulunmuştur. Kadınlar erkeklere göre daha yüksek kalite işareti olan ürünleri tüketirken; erkekler gıda israfından kadınlara göre daha fazla kaçınmaktadır (p<0,05). Katılımcıların MEDAS bağlılık düzeyine göre sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları tutumlarının tüm alt boyutlarında anlamlı farklılık saptanmıştır (p<0,001). Katılımcıların MEDAS puanlarının SYİ-2015 puanları üzerinde anlamlı bir etkisi bulunmazken; sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışlarının MEDAS üzerinde %31,8'lik bir etkisi olduğu saptanmıştır. Buna göre; 'Sağlıklı ve Dengeli Beslenme', 'Et Tüketiminin Azaltılması', 'Mevsimine Göre Meyve ve Sebze' alt boyutlarından alınan puan arttıkça MEDAS puanları artmaktadır (p<0,001). 'Gıda İsrafından Kaçınma' alt boyut puanının ise MEDAS puanını azaltan bir etkisi olduğu saptanmıştır (p<0,05). Katılımcıların MEDAS uyumları arttıkça düşük ve orta diyet kalitesinde sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları; 'Sağlıklı ve Dengeli Beslenme', 'Kalite İşaretleri', 'Et tüketiminin azaltılması', 'Hayvan sağlığı' ve 'Mevsimine göre meyve ve sebze' puanları artmaktadır. Bu sonuçlar doğrultusunda, katılımcıların sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışlarını geliştirmeleri açısından Akdeniz diyeti uygun bir model olarak görünmektedir. Ancak katılımcıların sürdürülebilir ve sağlıklı yeme davranışları tutumlarının alt grup puanlarının daha yüksek olması beklenmektedir. Bu noktada bireylerin sağlık profesyonelleri tarafından bilgilendirilmesi ve yönlendirilmesi gerekebilmektedirThe evaluation of the relationship between adherence to the Mediterranean diet and sustainable and healthy eating in adult individuals was investigated. The research was conducted with 385 adult individuals between the ages of 18-65 living in Istanbul. In the study, a 'Survey Form' consisting of sociodemographic characteristics, anthropometric measurements and nutritional consumption of individuals, 'Mediterranean Diet Adherence Scale (MEDAS)', 'Sustainable and Healthy Eating Behaviors Scale', 'Three-Day Food Consumption Record' were applied. The Healthy Eating Index 2015 (HEI-2015) was calculated with a three-day food consumption record.A total of 385 people, 283 women and 102 men, with a mean age of 43.36±12.66 years. The mean MEDAS score of the participants was found to be 7.92±2.04 points (8.04±2.07 points for women; 7.59±1.93 points for men). About avarage scores of subgroups of Sustainable and healthy nutrition of participants; avarage 'Healthy and Balanced Nutrition' subscale score was 4.75±1.23, 'Quality values' subscale score was 4.25±1.35, 'Decrease in meat consumption' subscale score was 3.54±1.21, 'Local food' subscale score was 2.87±1.27, 'low fat' subscale score was 4.27±1.47, 'Seasonal fruit and vegetable' subscale score was 4.47±1.14, 'Avoiding Food Waste' subscale score was 4.48±1.42, and 'animal health' subscale score was 4.17±1.47 point. While women consume products with higher quality marks than men; Men avoid food waste more than women (p<0.05). According to the MEDAS burden level of the participants, the approach can be evaluated differently in all dimensions of sustainable and healthy eating behaviors (p<0.001). While the MEDAS scores of the participants did not have an significant effect on the HEI-2015 scores; A 31.8% impact on MEDAS from consumers of sustainable and healthy eating. According to this; 'Healthy and Balanced Nutrition', 'Reducing Meat Consumption', 'Fruit and Vegetables According to Season' sub-dimensions increases the MEDAS scores, which maintain the scores (p<0.001). It is seen that the 'Avoiding Food Waste' sub-dimension score has a decreasing effect on the MEDAS score (p<0.05). Participants' MEDAS adherence, throughout sustainable and healthy eating at low and moderate diet quality; 'Healthy and Balanced Nutrition', 'Quality Marks', 'Increased Meat Consumption', 'Animal Health' and 'Seasonal Fruits and Vegetables' scores are increasing. In line with these results, the Mediterranean diet should be taken as an appropriate model for participants to develop sustainable and healthy eating. However, it is expected that the subgroup scores of the participants' sustainable and healthy eating behaviors attitudes will be higher. At this point, individuals may need to be informed and directed by health professionals.