Oktay Rifat romanlarında gastronomi ve sınıfsallık üzerine bir inceleme

Abstract

Edebi eserler tarih boyunca, içinden geldikleri topluma ayna tutup ele aldıkları bağlamda aydınlatmaya çalışmışlardır. Toplumsal, siyasal, ekonomik ve kültürel olarak yaşanan gelişmeler ve olaylar edebi eserlere konu olmuştur. Bu çalışmada, Oktay Rifat'ın romanları gastronomi ve toplumsal sınıfsallık bağlamında ele alınmıştır. Türkiye edebi akımları içinde 'Garip' olarak bilinen akımın kurucularından olan Oktay Rifat, yazdığı Bir Kadının Penceresinden, Danaburnu ve Bay Lear romanlarıyla toplumu ve o toplumun içinden gelen karakterleri gerçekçi bir yaklaşımla ele almıştır. Oktay Rifat romanlarında, toplumun ekonomik, siyasal ve toplumsal olay ve değişimlerini karakterlerin birbirileriyle sınıfsal çelişkileri ve çatışmaları üzerinden okuyucuya aktarmıştır. Bu sınıfsal çelişki ve çatışmalar daha çok mutfak kültürü (yeme içme kültürü ve alışkanlıkları) üzerinden gelişmiş ve kendini göstermiştir. Bu çalışmada Rifat'ın romanlarının geçtiği dönemde taşradan kente ve kimi Avrupa ülkelerine, özellikle Almanya ve Fransa'ya doğru yaşanan yoğun insan göçü ele alınmıştır. Bu göçlerin, gastronomi ve mutfak kültürü ile tüketim zincirine eklediği yeni gıda ürünleri ve bu ürünlerin Oktay Rifat'ın eserlerinde nasıl yer bulduğu incelenmiştir. Ayrıca bu göçlerin yeni alışkanlıklar yaratarak nasıl dönüştürücü bir etki gösterdiği incelenmiştir. Bu çalışmada Oktay Rifat romanlarında, romanların yazıldığı dönemde Türkiye'nin içinde bulunduğu siyasal, ekonomik ve toplumsal olaylar da ele alınarak, değişen ve toplumsal sınıflar ekseninde şekillenen gastronomi, mutfak kültürü ile tüketim alışkanlıklarının nasıl yer bulduğunun tematik bir incelemesi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Oktay Rifat, Gastronomi, Edebiyat ve Yemek, Yemek Kültürü, Toplumsal SınıflarThroughout history, literary works have endeavored to mirror the society they emerge from and to enlighten it in the context they are handled. Social, political, and cultural developments and events have become the subject of literary works. In this study, the novels by Oktay Rifat have been explored in the context of gastronomy and social class. Oktay Rifat, one of the founders of the movement known as Garip among the literary movements of Turkey, handles the society and characters born out of the society in a realistic approach through his novels, Bir Kadının Penceresinden, Danaburnu and Bay Lear. Oktay Rifat transmits to his readers the economic, political, and social changes and developments by means of class contradictions and conflicts of the characters. These class contradictions and conflicts have mostly developed from cuisine culture (eating and drinking culture and habits) and stood out. In this study, the intense migration of people from the countryside to the city and to some European countries, especially Germany and France, during the period of Rifat's novels, was discussed. In this respect, the new food products that this migration added to gastronomy, cuisine culture and consumption chain and how those products were placed in Oktay Rifat's works have been examined. Besides, how this migration led to a transformative effect by creating new habits has been studied. In this study, a thematic resarch was carried out on how the changing and shaped gastronomy, culinary culture and consumption habits took place in Oktay Rifat's novels, taking into account the political, economic and social events in Turkey at the time the novels were written. Keywords: Oktay Rifat, Gastronomy, Literature and Food, Cuisine Culture, Social Classes