Gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin aile yaşam kalitesi düzeyinin çocuk anne-baba ilişkisi üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Gelişimsel yetersizliği olan çocuğa sahip olmak ailelerde psikososyal zorlukları arttırabilmektedir. Araştırmada, gelişimsel yetersizliği olan 48-72 aylık çocukların ebeveynlerinin aile yaşam kalitesi düzeyinin çocuk anne-baba ilişkisi üzerine etkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini; 2017-2018 İstanbul ili Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı özel eğitim ve rehabilitasyon merkezleri ile İstanbul Bakırköy Dr. Sadi Konuk Eğitim ve Araştırma Hastanesine gelen 48-72 aylık, en az bir yıldır özel eğitim alan 382 çocuk ve ebeveynlerinden oluşmaktadır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada sosyodemografik bilgileri almak için 'Aile Bilgi Formu', ebeveynlerin yaşam kalitesi düzeyini ölçmek için 'Beach Center Aile Yaşam Kalitesi Ölçeği (BCAYKÖ)' ve ebeveynlerin çocuklarıyla olan ilişkisini ölçmek için 'Çocuk-Anababa İlişki Ölçeği (ÇAİÖ)' kullanılmıştır. Verilerin analizinde ebeveynlerin yaşam kalitesi düzeylerini ve çocuk-anababa ilişkilerini belirlemek için; Bağımsız Gruplar T Testi, Tek Yönlü Varyans Analizi (ANOVA), Pearson Korelasyonu ve Çoklu Regresyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre; ÇAİÖ alt boyutları ile BCAYKÖ alt boyutları arasında negatif yönlü bir ilişki olduğu saptanmıştır. Ebeveynlerin öğrenim düzeyleri ile çocuğun öz bakımını desteksiz sağlama durumu, hem çocuk-anababa ilişkisinde hem de aile yaşam kalitesi düzeyinde anlamlı farklılaşma oluşturduğu görülmüştür. Çocukların sahip oldukları tanı ile ebeveynlerin çocuk-anababa ilişkisinde anlamlı farklılık saptanmıştır. Ebeveynlerin bir işte çalışması aile yaşam kalitesini artıran bir değişken olduğu saptanmıştır. Ailede birden fazla gelişimsel yetersizliği olan çocuğun olması, gelişimsel yetersizliği olan çocuğun ek bir tanıya sahip olması, ailedeki çocuk sayısı ve kaçıncı çocuk olduğu ebeveynlerin aile yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediği saptanmıştır. Araştırma sonucunda, gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin aile yaşam kalitesi düzeyleri azaldıkça, çocuk-anababa ilişkisinin de olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Çocuk, Aile, Gelişimsel yetersizlik, Ebeveyn ilişkisi, Yaşam kalitesi.

Having a child with developmental disability can increase psychosocial difficulties in the family. In this research, it is aimed to analyze the impact of quality of family life, belonging to the parents having 48-72 months old a children with developmental deficiency, on child-parent relationship. Sample of research consists of 382 parents with 48-72 months old children, who received special training for at least 1 year during 2017-2018, arriving at special education and rehabilitation centers and Bakırköy Dr. Sadi Konuk Education and Research Hospital adherent to Ministry of Education in İstanbul. The method of relative scanning has been used in order to get socio-demographical information of parents, 'Beach Center FamilyQuality of Life Scale (BCFQLS)' were used and 'Child-Parent Relationship Scale (CPRS)' developed was also another tool in order to determine the level of relationship between parents and children. To specify the child-parent relationship and the level of live quality belonging to parents in analysis of datum, Independent Samples T Test, one-way ANOVA, Pearson Correlation and Multiple Regression Analysis have been used. According to research findings; there has been found a negative relationship between the subscales of the CPRS and the subscales of the BCFQLS. It is another finding that there is a meaninful differentiation both in senses of family life qualities and child-parent relationship together with the situation of parents level of education and child's maintanence of self care without help. It is clear that working parents is a factor which improve the perception of family life quality. It's also found that presence of more developmentally disabled children and such a child's possession of additional dignosis as well as what the child's rank among others and number of children in a family affects the perception of familylife quality in a negative way. As a result of the research, it is seen that as the level of family life quality of the parents of the children with developmental disabilities decreases, the relationship between the child and the parents is also affected in negative direction. Keywords: Child, Family, Developmental disability, Parent relationship, Life qulity.