Yeni kentsel dönüşüm stratejisine esas uygulama örneği Üsküdar Ferah Mahallesi

Abstract

Kentsel dönüşüm bir kentin tamamı ya da belirli yerleşim alanlarına yönelik, bilinçli, sistemli ve planlı eylem olarak tanımlanabilir. Kentsel dönüşüm kavramının Türkiye'de hukuk metinlerine girmesi oldukça yenidir. Kentsel dönüşüm uygulamalarına ülkemizde, özellikle son yıllarda 'dönüşüm' hedefli yeni yasal düzenlemelerin yürürlüğe girmesinin ardından hem merkezi idare hem de mahalli idarelerce sıklıkla baş vurulduğu görülmektedir. Buna karşılık, dünyada -özellikle Avrupa ilkelerinde ve Amerika'da- kentsel dönüşüm uygulamalarının daha eski bir geçmişi bulunmaktadır. Zamanla kentsel dönüşüm kapsamında kente dış müdahalelerin görünüm biçimleri değiştiği gibi, hem dünyada hem de ülkemizde, hayata geçirilmiş kentsel dönüşüm uygulamaları arasında önemli farklılıklar olduğu tartışmasızdır. Ülkemizde 1950'lerden itibaren nüfus artışının hızlanmasıyla kırsal kesimden kentlere başlayan göç hareketi ile birlikte kentlere göç eden nüfusun barınma sorununa çözüm olarak ortaya çıkan 'gecekondulaşma'; günümüzde kentsel dönüşümün ortaya çıkmasında temel olmuştur. Kentsel alanlar tarihin tüm süreçlerinde dinamik bir yapıya sahip olmuşlardır. Bu alanlar fiziksel, toplumsal, çevresel, ekonomik ve bazen siyasal faktörlerin etkisinde değişim ve dönüşüm gösterdikleri gibi, kendi iç dinamiklerinden dolayı da birçok değişim ve/veya dönüşüme neden olabilirler. Bu değişim ve dönüşümler, mekânın ekonomik, toplumsal, çevresel ve fiziksel bozulması olarak ya da mekân ve yaşam kalitesini arttırıcı yönde müdahaleler şeklinde olabilir. Tüm bu değişim ve dönüşümlerin kentlerin geleceğine doğru yön vermek amacıyla yönetilebilmesi gerekmektedir. Söz konusu dönüşüm uygulamalarının birbirinden kopuk ve parçacıl olmasının ve genellikle yoğunluk artışı ile çözüm üretilmesinin önüne geçilmesi; kent düzeyinde dönüşüm alanlarını bir bütün olarak ele alacak Kentsel Dönüşüm Master Planlarının yapılması ve bu planların kamusal kaygılarla ve buna hizmet edecek kurumlar ile yönetilmesiyle mümkün olabilecektir. Hazırlanan çalışma ile hızla büyüyen, değişen ve dinamik bir yapıya sahip ülkemizde yaşanan ve kentsel sağlıklı ve legal bir yaşam alanı sağlanmasını amaçlayan kentsel dönüşüm uygulamalarının gereksinimleri ele alınarak; Üsküdar çalışma alanında kentsel dönüşümde katılım-dağıtım dengesinin sağlıklı bir şekilde kurulduğu ve taşınmaz değerinin adil bir şekilde paylaşımına olanak sağlayacağı düşünülen 'Değer Esaslı Bir Kentsel Dönüşüm Modeli' sınanacaktır. (Ülger, 2010)Urban Regeneration can be defined as a concious, systematic and planned activity for whole or several areas of a city. The concept of urban regeneration has newly entered into Turkish legislation. Urban regeneration implementations have been applied in recent years by both central and local institutions in Turkey after the fact that new 'regenetation'- oriented legislation entered into force. However, urban regeneration implementations has an older history in the world – especially in European countries and the USA. It is not doubtful that urban regeneration applications have differences not only in our country but also in the world while exterior intervations to urban areas in terms of urban regeneration have changed their view throughout time. In Turkey, 'slums' become the fountation for urban regeneration since population boom since 1950 has created sheltering problem. Urban areas have had a dynamic structure throughout the history. These areas might cause several changes and / or regenerations not only by physical, societal, environmental, economic and sometimes political factors, but also by their own interiror dynamics. These changes and regenerations might be interventations that improve the life and spatial quality or economic, societal, environmental and physical degradations. All these regenerations should be managed in order to direct urban future. Because of the fact that these regenerations are partial and indiviual and generally increasing the density is shown as a unique solution, urban regeneration master plans must take all regeneration areas into consideration in an integrative way. These plans must be prepared considering all public issues and related institutions to make them come true. In this study, requirements of urban regeneration implementations that aim to create healthy and legal living spaces in our changing and dynamic country are introduced. In Uskudar site, a 'Value-Based Urban Regeneration Model' will be tested in which participation-consignment balance is set and the value of properties are shared in a righteous way.