Yoga yapan kadınlarda sezgisel yeme indeksinin sağlıklı yeme takıntısı, beden memnuniyeti ve zayıflık beklentisi ile ilişkisi

Abstract

Bu çalışma; yoga yapan kadınlar arasında sezgisel yemenin, daha sıklıkta kadınlarda görülen ortoreksiya nervoza, beden memnuniyetsizliği ve yüksek zayıflık beklentileri ile ilişkisini incelemeyi hedeflemiştir. Çalışma, İstanbul'da yaşayan ve yoga yapan 388 kadının, gönüllü olarak katılımı ile gerçekleştirilmiştir. Katılımcılara Sezgisel Yeme Ölçeği-2, Ortoreksiya Nervoza-11 Ölçeği, Beden Memnuniyeti Ölçeği, Kişiler Arası Zayıflık Beklentileri Ölçeği ve sosyodemografik bilgileri içeren çevrimiçi anket uygulanmıştır. İstatistiksel analizlerde önemlilik düzeyi %95 güven aralığında, p<0,05 olarak kabul edilmiştir. Katılımcıların yaş ortalaması 38,68±9,20, boy ortalaması 1,65±0,06 metre, ağırlık ortalaması 60,59±10,15 kg, beden kütle indeksi (BKİ) ortalaması 22,36±3,49 kg/m²'dir. Katılımcıların %41,7'si 35-44 yaş aralığında (n=162), %75,8'inin BKİ'si normal (18,5-24,99 kg/m²; n=294), %57,5'i evli (n=223), %71,1'i çalışan (n=276), %52,8'i gelir düzeyi bakımından orta düzey (n=205) ve %57'si üniversite eğitimlidir (n=221) Katılımcıların %56,7'sinin haftada 1-2 gün yoga yaptığı (n=220) ve %80,9'unun daha iyi bir ruh halini elde etmek amacıyla yoga yaptığı tespit edilmiştir (n=314). Katılımcıların ölçeklerden aldıkları puanlar incelendiğinde, Sezgisel Yeme (SY) puan ortalaması 3,12±0,53, Ortoreksiya Nervoza (ON) puan ortalaması 2,42±0,45, Beden Memnuniyeti (BM) puan ortalaması 3,81±0,79, Kişiler Arası Zayıflık Beklentisi (KAZB) puan ortalaması 2,60±1,62 olarak tespit edilmiştir. 21-34 yaş arası bireylerin ON puanlarının 45 yaş ve üstü bireylerden daha düşük olduğu görülmüştür (p<0,001). KAZB puanlarına göre ise 35-44 yaş arası bireylerin kişiler arası ilişkilerde diğer yaş gruplarından daha yüksek zayıflık beklentisi içinde oldukları tespit edilmiştir (p<0,001). Katılımcılardan geliri giderinden az olanlar, eşit ve fazla olanlara göre daha yüksek KAZB puanı almıştır (p<0,025). Katılımcılardan normal ve fazla kilolu olanların, obez olanlardan daha yüksek ORTO puanına sahip oldukları tespit edilmiştir (p<0,025). Ayrıca zayıf olanların, normal ve fazla kilolu olanlara göre daha yüksek KAZB puanlarına sahip olduğu görülmüştür (p<0,024). Katılımcılardan haftada 3-4 gün yoga yapanların BM puanları, haftada 1-2 yapanlardan daha yüksek bulunmuştur (p<0,005). KAZB puanına göre ise haftada 5 gün ve üzeri yoga yapanların puanları, haftada 3-4 gün yoga yapanlardan daha yüksektir (p<0,022). Katılımcıların ölçeklerden aldıkları puanlar arasındaki ilişkiler incelendiğinde SY ile ON arasında orta düzeyde negatif korelasyon olduğu görülmüştür (p<0,001). SY ile BM arasında ise zayıf negatif korelasyon vardır (p<0,05). ON ile BM arasında orta düzeyde pozitif korelasyon olduğu görülmüştür (p < 0,001). Katılımcıların ölçeklerden aldıkları puanların, yaşlarının, BKİ değerlerinin ve haftada kaç gün yoga yaptıklarının ilişkileri incelendiğinde Duygusal Nedenlerden Çok Fiziksel Nedenlerle Yemek Yeme Alt Boyutu ile yaş arasında zayıf pozitif korelasyon görülmüştür (p<0,014). ON ile yaş arasında zayıf pozitif korelasyon bulunmuştur (p<0.001). Yaş ile BKİ arasında zayıf pozitif korelasyon vardır (p<0,001). Genel Beden Takdiri ve BM ile haftada kaç gün yoga yaptığı arasında zayıf pozitif korelasyon tespit edilmiştir (p<0,001; p<0,001). Beden Memnuniyeti, Sezgisel Yeme ve Kişiler Arası Zayıflık Beklentilerinin Ortoreksiya üzerine etkisine ait regresyon analizi sonucunda Beden Memnuniyetinin Ortoreksiyayı arttıran bir etki yarattığı, Sezgisel Yemenin ise azaltan bir etki yarattığı görülmüştür. Birim Beden Memnuniyeti puanı artışında Ortoreksiya puanı 0,165 artmakta, birim Sezgisel Yeme puanı artışında Ortoreksiya puanı 0,275 puan azalmaktadır. Varyansın %22,5'i açıklanmaktadır. Sonuç olarak, bu çalışma, yoga yapmanın sıklığı, eğitim ve gelir düzeyi gibi sosyodemografik faktörlerin, kadınlarda sezgisel yeme davranışları üzerinde önemli etkileri olabileceğini göstermiştir. Ayrıca, sezgisel yeme ve beden memnuniyetinin sağlıklı yeme takıntısı üzerindeki etkisinin de önemli olduğu anlaşılmıştır. Bu bulgular, beslenme davranışlarının geliştirilmesi ve yeme bozukluklarının önlenmesi çalışmalarında değerlendirilebilir. Anahtar kelimeler: Yoga, Sezgisel Yeme, Ortoreksiya Nervoza, Beden Memnuniyeti, Zayıflık Beklentileri

This study aimed to investigate the relationship between intuitive eating and tendencies toward orthorexia nervosa, body dissatisfaction, and high thinness expectations, which are more prevalent among women who practice yoga. The study was conducted with 388 women living in Istanbul who voluntarily participated. Participants completed an online survey that included the Intuitive Eating Scale-2, Orthorexia Nervosa-11 Scale, Body Satisfaction Scale, Sociocultural Attitudes Towards Appearance Scale, and demographic information. Statistical analyses were conducted with a significance level of 95% confidence interval and p<0.05. The participants had an average age of 38.68±9.20 years, height of 1.65±0.06 meters, weight of 60.59±10.15 kg, and average body mass index (BMI) of 22.36±3.49 kg/m². Among the participants, 41.7% were in the 35-44 age group (n=162), 75.8% had a normal BMI (18.5-24.99 kg/m²; n=294), 57.5% were married (n=223), 71.1% were employed (n=276), 52.8% had a moderate income level (n=205), and 57% had a university education (n=221). Participants reported that 56.7% practiced yoga 1-2 days a week (n=220), and 80.9% indicated they engaged in yoga to achieve a better mood (n=314). Upon analyzing the scores from the scales, the average Intuitive Eating (IE) score was 3.12±0.53, Orthorexia Nervosa (ON) score was 2.42±0.45, Body Satisfaction (BS) score was 3.81±0.79, and İnterpersonal Outcome Expectancies For Thinness (IOET) score was 2.60±1.62. Individuals aged 21-34 had lower ON scores compared to those aged 45 and above (p<0.001). According to IOET scores, individuals aged 35-44 had higher thinness expectations in interpersonal relationships compared to other age groups (p<0.001). Participants with lower income had higher IOET scores compared to those with equal or higher income (p<0.025). Participants with normal and overweight BMI had higher ON scores than those who were obese (p<0.025). Additionally, individuals who were underweight had higher IOET scores compared to those with normal and overweight BMI (p<0.024). Participants who practiced yoga 3-4 days per week had higher BS scores compared to those who practiced yoga 1-2 days per week (p<0.005). According to IOET scores, participants who practiced yoga 5 or more days per week had higher scores compared to those who practiced yoga 3-4 days per week (p<0.022). Correlation analyses showed a moderate negative correlation between IE and ON scores (p<0.001), a weak negative correlation between IE and BS scores (p<0.05), and a moderate positive correlation between ON and BS scores (p<0.001). Regarding the relationships between participants' scores, age, BMI values, and days of yoga practice, a weak positive correlation was found between Emotional Eating for Physical Reasons subscale and age (p<0.014), a weak positive correlation was found between ON scores and age (p<0.001), and a weak positive correlation was found between age and BMI (p<0.001). A weak positive correlation was also found between General Body Appreciation and BS scores and days of yoga practice (p<0.001; p<0.001). Regression analysis indicated that Body Satisfaction increased orthorexic tendencies, while Intuitive Eating decreased them. Specifically, an increase of one unit in Body Satisfaction scores corresponded to a 0.165 increase in Orthorexia scores, whereas an increase of one unit in Intuitive Eating scores corresponded to a 0.275 decrease in Orthorexia scores. The model accounted for 22.5% of the variance. In conclusion, this study demonstrated that sociodemographic factors such as frequency of yoga practice, education level, and income have significant effects on intuitive eating behaviors in women. It also highlighted the significant impact of intuitive eating and body satisfaction on healthy eating obsessions. These findings could be valuable in developing interventions to improve eating behaviors and prevent eating disorders. Key words: Yoga, Intuitive Eating, Orthorexia Nervosa, Body Appreciation, Expectancies For Thinness