Vergi incelemelerinde mükellef hakları

Abstract

Bugün bilgi çağındayız, dolayısıyla haklar yalnız bilindiğinde ve kullanıldığında fonksiyonel ve kalıcıdır. Modern anayasal ülkelerde, gerçek ve tüzel kişilerin hukuk normlarına uyup uymadığının kontrol edilmesi, sistemin sorunsuz işlemesi için esastır. Vergi denetimleri, vergi daireleri tarafından soruşturma, bilgi edinme ve vergi denetimi biçiminde kanunen edinilmiş yetkiyle, vergi denetimi yapmaya salahiyetli kişiler tarafından yapılır. Vergi denetiminin bir tarafında denetçi, diğer tarafında ise mükellef yer alır. Denetçi yasalara uyduğu, mükellef haklarına ve yasalara saygılı olduğu, objektif olduğu, gerçeğin peşinde olduğu ve uyguladığı sürece, vergi denetim sürecinin uygulanmasında bir sorun olmayacaktır. Modern hukuk standartlarına göre, değerlendirmelerin hukuka uygun olarak dikkatli ve hassas bir şekilde yapılması, ayrıca elinde olmayan yetkiler varmış gibi yetkilerini aşarak denetim elemanın bur tür durumlara girmemesi çok önemlidir. Devletin vergi beyanları temeli üzerinden denetlemesi kaçınılmaz bir gerçektir. Ancak, Yöntemin suistimal edilmesi, bu yollara başvurulması, gelirini doğru beyan eden mükellefler açısından haksız ortam oluşturacaktır. Tehdit ve yıldırmanın eşlik ettiği denetlemeler, vatandaşların devlete olan güvenini azaltacaktır. Bu durumda hem kolluk hem de denetleyici makamlar ve bunların çalışanları kanun dışına çıkmamalıdır. Vergi yükülümlülerine tanınan hakları, mükellefler ile vergi makamları arasındaki temasların ilerlemesi bakımından oldukça önemlidir. Mükellef haklarının güvence altına alınması, vergi dairelerinin buna göre düzenlenmesi, vergi uyumunun iyileştirilmesi ve vergi sisteminin mevcut duruma uyarlanması açısından da lüzumlu görülmektedir. İçinde bulunduğumuz zaman diliminde, birçok ülkede mükelleflerin haklarını koruması noktasında vergi sistemlerinde bazı düzenlemelere gitmektedirler. Ülkemizde bu yöndeki araştırmalar ve uygulamalar yakın zamanda başlamıştır. Bu düzenlemelerden istenilen etkilerin elde edilmesinin hala uzun zaman süreceği görülebilmektedir. Bu bağlamda, mükellef haklarının düzenli olarak izah edilmesi ve güvence altına alınmasına dair kanuni düzenlemelerin biran evvel uygulamaya konulması suretiyle, vergi makamlarınında kurumsal bir perspektif görünüme sahip olmalarının sağlanması özellikle kaçınılmazdır. Son dönemlerde vergi idarelerinin tekrardan yapılandırılması çalışmalarında yükümlü odaklı yaklaşımın gereği olarak, yükümlü hakları mevzusu sık sık gündeme gelmiştir. Türk vergi hukukunda yükümlü haklarının mühim bir bölümü kanunlarla düzenlenmiş bulunmasına karşın, bu haklar dizgesel bir biçimde açıklanmış değildir. Bu yöndeki düzenlemelerin faal bir biçimde ve kararlılıkla yapılması, mükelleflerin vergiye uyumunu artıracak ve vergi dairesi, yükümlü birlikteliklerinin olumlu yönde geliştirilmesine mühim katkılar katacaktır. Mükellef hakları, mükellefler ile idare makamları arasındaki münasebetlerin ilerlemesi bakımından oldukça önemlidir. Mükellef haklarına koruma güvencesi, vergi otoritelerinin yapılandırılması, vergi uyumunun iyileştirilmesi ve vergi sisteminin mevcut duruma uyarlanması bakımından da lüzumlu görülmektedir. Sonuç itibariyle, mali yönetim ile vergi hukukumuzun çağın gereksinimlerine göre yenilenmesi muhteviyatında, mükellefin hukuki ve idari tabanının anayasal prensiplere müsait biçimde güçlendirilerek, mükellef haklarının geliştirilmesi ve düzenlenmesi ihtiyacını gözden kaçırmamalıdır.Today we are in the information age, so rights are functional and permanent only when they are known and used. In modern constitutional countries, checking whether real and legal persons comply with legal norms is essential for the smooth functioning of the system. Tax audits are carried out by tax authorities, with the legally acquired authority in the form of investigation, information and tax audit, by persons authorized to conduct tax audits. There is the auditor on one side of the tax audit and the taxpayer on the other. As long as the auditor complies with the laws, respects taxpayer rights and the law, is objective, pursues the truth and applies it, there will be no problem in the implementation of the tax audit process. According to modern legal standards, it is very important that the evaluations are made carefully and sensitively in accordance with the law, and that the supervisor does not get into such situations by overstepping his authority as if he has powers that he does not have. It is an inevitable fact that the state audits on the basis of tax returns. However, the abuse of the method and the use of these methods will create an unfair environment for taxpayers who declare their income correctly. Inspections accompanied by threats and intimidation will reduce citizens' trust in the government. In this case, both law enforcement and supervisory authorities and their employees should not go beyond the law. The rights granted to taxpayers are very important for the advancement of contacts between taxpayers and tax authorities. It is also considered necessary in terms of securing taxpayer rights, arranging tax offices accordingly, improving tax compliance and adapting the tax system to the current situation. In the current time period, in many countries, taxpayers are making some arrangements in their tax systems in order to protect their rights. In our country, researches and applications in this direction have started recently. It can be seen that it will still take a long time to achieve the desired effects from these arrangements. In this context, it is especially inevitable to ensure that tax authorities have an institutional perspective, by regularly explaining and enforcing legal regulations regarding taxpayer rights. In recent years, the issue of taxpayer rights has frequently come to the fore as a requirement of the taxpayer-oriented approach in the restructuring of tax administrations. Although a significant part of taxpayer rights are regulated by laws in Turkish tax law, these rights have not been systematically explained. Making arrangements in this direction actively and decisively will increase taxpayers' compliance with taxes and the tax office will contribute significantly to the positive development of taxpayer associations. Taxpayer rights are very important in terms of the progress of relations between taxpayers and administrative authorities. The assurance of protection for taxpayers' rights is also considered necessary in terms of structuring tax authorities, improving tax compliance and adapting the tax system to the current situation. As a result, in the context of renewing our financial management and tax law according to the needs of the age, it should not be overlooked that the taxpayer's rights should be improved and regulated by strengthening the legal and administrative base of the taxpayer in accordance with the constitutional principles.