Viyolonselde modern icra teknikleri ve notasyonu

Abstract

Bu tez kapsamında viyolonsel çalgısında XX. yy. itibari ile geleneksel ve gelişmiş geleneksel icra teknikleri, modern icra teknikleri ve bu tekniklere eşlik eden notasyon anlamında gelişmeler, yeni kavramlar, semboller ve bunların gruplanması çalışması yapılmıştır. İlgili gelişmeleri anlamak için viyolonsel çalgısının kısa tarihçesine, özellikle Orta Çağ'da kullanılan kuzeni Viola da Gambanın ortaya çıkışı, fiziksel yapısı, bestecileri ve eserlerine yer verilmiş, bu çalgıdan viyolonsele giden yol gösterilmiştir. Yine ilgili dönemde ortaya çıkan Viol ailesinin diğer üyelerine dair çalgısal bilgiler de bu tezde derlenmiştir. Takiple viyolonsel çalgısının fiziksel elemanlarını, tel ve ses yapısını, parmaklandırma ve pozisyon anlayışı detaylandırılmıştır. Viyolonselde kullanılan geleneksel teknik uygulamalar, arşe/yay uygulamaları ve ses üretimi teknikleri olarak iki ana başlıkta incelenmiş, yay kısmında gerek yayın telden ayrıldığı Richocet, gerekse yayın telde kalarak kullanıldığı Detaché gibi teknikler, ses üretimi tekniklerinde ise çalgıdan efekt üretmeye yönelik Sul Tasto gibi teknikler ve doğuşkan seslerin katkısı açıklanmıştır. Daha sonra bir önceki bölümde incelenen geleneksel tekniklerden, ilerleyen dönemler boyunca uygulama şekli itibari ile gelişen ve değişen teknikler, modernleştirilmiş geleneksel teknik uygulamalar başlığında, tekil olarak geliştiğinde Glissando gibi tek başlıkta, birkaç dala ayrıldığında ise Pizzicato gibi çoklu başlıkta incelenmiş ve açıklanmıştır. XX. yy. boyunca gelişen modern teknik uygulamalar, viyolonsel çalgısı üzerinde perküsif, tuşede alışılagelmeyen pozisyonlarda takip edilen tekniklerin gerek icra gerekse yeni notasyon temelinde incelenmiştir. Viyolonselde modern teknik uygulamaların, geleneksel uygulamaların aksine temiz ve doğru ses elde etmekten ziyade efekte yönelik ve orkestrasyon içinde insiyatifi daha çok icracıya bırakarak ses çokluğu ve çeşitliliği elde etmeye yönelik olduğu gözlemlenmiştir. Yine bu konu üzerinde yeterli bir Türkçe kaynağın derlenmediği görülmüştür. Bu çalışmanın gelecekte böyle bir kaynağın oluşturulmasına temel teşkil edecek içerikte olmasına çabalanmıştır.

Traditional, modernized traditional and fully modernized XX. century techniques for cello instrument and notation that accompanies , and determination of concept and symbols have been classified within the scope of this thesis. To fully grasp the development, a brief history of cello instrument has been given, particularly by studying cello's cousin Viola da Gamba in terms of its physical form, composers and composed pieces, the path to cello has been demonstrated. Likewise information on family members of viol has given, which surfaced in the same era as Viola da Gamba. Following this brief data, physical components of cello, its string and sound form, parmaklandırma and position concepts have been detailed. Traditional cello technique applications have been classified by two main categories; bow and sound production techniques. In the bow part both techniques like Richocet where bow leaves the string or like Detaché where bow never leaves string have been detailed. In the sound production techniques, effect producing techniques like Sul Tasto and impact of harmonics have been studied and explained. In the following section, the techniques that have differentiated from techniques listed in previous chapter in terms of application, has been detailed in one section if it progressed on its own like Glissando, in multiple sections if development has been branched like Pizzicato. Modern techniques that have developed throughout XX. century, have been investigated in terms of execution and new notation be it percussive or differentiating positions on board. It has been observed modern techniques are focused on obtaining sound effects and diversity in tone and sound level by leaving the initiative to performer, contrary to traditional cello techniques which strive for clear tone and right sounds. It has also been observed that Turkish literature on this subject is virtually nonexistent and efforts were made so that this thesis may serve as a basis for formation of such a source.