Kamu mali yönetiminde iç kontrol, iç denetim ve iç denetim uygulamalarında karşılaşılan sorunlar

Abstract

Denetim; genel olarak yapılan her türlü iş ve işlemin, önceden belirlenmiş olan ilgili mevzuatı olmak üzere idari ve teknik standartları, kuralları ve toplumca benimsenmiş kabullerine uygun bir şekilde, zamanında ve yerinde yapılıp yapılmadığının araştırılıp incelenmesini ve sonucun genellikle bir rapora bağlanıp denetimi isteyen üst makamlara sunulmasını ifade eder. Bu bakımdan gerek kamu idarelerinde ve gerekse özel kurum, kuruluş veya şirketlerde yürütülmekte olan işlerin, planlanan hedeflere ulaşma yolunda idarecilerin çizdikleri strateji doğrultusunda ve bu stratejiyle uyumlu olarak hedefe doğru gidip gitmediğinin anlaşılması gerekmektedir. Kurum ve kuruluşların bu hedeflerine ulaşıp ulaşamadıklarının anlaşılması bakımından denetimden başka yol bulunmadığı da aşikârdır. Denetimin aynı zamanda özel ya da kamu idarelerinin mali sistemlerinin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi ve bu sistemlerin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından da önemli ve gerekli olduğu açıktır. Denetim kavramı, yerine, zamanına ve denetimi yapan denetçinin yasal statüsüne göre genel olarak; iç denetim, dış denetim ve yüksek denetim olarak sınıflandırılmaktadır. Bu tez çalışmamızın ağırlıklı olarak üzerinde duracağı denetim türü ise kamu sektöründe görev yapmakta olan iç denetçiler tarafından yapılacak olan kamu iç denetimidir. Kamu idareleri tarafından sunulan hizmetlerinin istenilen toplumsal faydayı sağlaması, işlerin doğru zamanda ve doğru bir şekilde yapılması, bu hizmetlerin finansmanına yönelik kamu idare bütçelerinden yapılan harcamaların etkin, ekonomik ve verimli olarak kullanılıp kullanılmadığının anlaşılabilmesi için bu idarelerin bünyesinde yürütülmekte olan iç denetim faaliyetlerinin önemi açıktır. Bu tez çalışması altı bölümden ibaret olup, Tezin birinci bölümünde; giriş ve amaç başlığı altında, bu tez çalışmasının amacı ve kapsamı ile çalışmanın yöntemine değinilmektedir. İkinci bölümde; 'Türk Kamu Mali Yönetim Sistemine Genel Bakış' başlığı altında, '1050 Sayılı Kanun' ile hayat bulan geleneksel kamu mali yönetim sistemi veya anlayışına değinilecek olup müteakiben bu kanunun yürürlükten kaldırılarak yerine getirilen '5018 Sayılı Kanun' ile gelen yeni kamu mali yönetim sistemi veya anlayışına değinilecek olup eski sistemin gerek ülkenin değişen şartları gerekse dünyadaki yeni trendler karşısında yetersiz kalması sonucu sisteme getirilen eleştiriler ve reform çabalarına da kısaca yer verilecek, Üçüncü bölümünde ise; '5018 Sayılı Kanun' un yürürlüğe girmesinden itibaren kamu mali yönetim sistemimize getirmiş olduğu yeni uygulamalara kısaca değinildikten sonra tezin ana temasını oluşturan 'Kamu İç Kontrol Sistemi' ile bu sistemin en önemli fonksiyonlarından olan 'İç Denetim' olgusuna vurgu yapılacaktır. Tezin dördüncü bölümünde Kamu idarelerinde iç denetim yapılabilmesine yönelik ön çalışmalardan olan ve idareyi oluşturan müdürlük veya hizmet birimlerindeki riskleri ölçerek denetim yapılacak alanların tespit ve önceliğini belirleyen 'Kurumsal Risk Analiz Değerlendirme ' çalışmasına yer verilecek. Tezin beşinci bölümünde ise; bir X Belediyesinde 'Kurumsal Risk Analiz Değerlendirme' çalışması sonucu denetim öncelikleri belirlenen müdürlüklerde yapılan bir 'İç Denetim' uygulamasına yer verilecek olup, Tezin altıncı, sonuç ve öneriler bölümünde ise; iç denetim uygulamalarında karşılaşılan bazı sorunlar ile bu sorunların giderilmesine yönelik muhtemel çözüm önerileri anlatılmaya çalışılacaktır. Anahtar Kelimeler: Denetim, Kamu Mali Yönetimi, Kamu Mali Yönetiminde İç Kontrol, İç Denetim, Risk, Tarih: 13 Nisan 2019

Audit; in general means that all kind of works and transactions are performed in a scheduled manner in accordance with their administrative and technical standards, rules and community-accepted assumptions, in order to investigate and examine the results and to submit it to the top authorities, which are usually bound to a report and are subject to review. In this respect, it should be understood that the works carried out both in public administrations and private institutions, organizations or companies go towards the target in line with the strategy drawn up by the administrators and in line with the strategy to reach the planned targets. It is clear that there is no other way to control whether institutions and organizations have achieved these goals. It is also clear that the audit is also important and necessary for the financial systems of private or public administrations to work in a sound manner and to ensure the sustainability of these systems. In general the notion of auditing is classified as internal audit, external audit and high audit, according to the place and time of auditing or the legal status of the auditor. This study will focus on the public internal audit that is the main type of audit and performed by the internal auditors. The importance of the internal audit services supplied by public authorities is obvious from the respect of providing demanded social benefit, doing works at the right time and right manner and, finding out whether the expenditures are used effectively, economically and efficiently or not. This thesis consists of six chapters; In the first part of the thesis; under the title of introduction and the aim; mentioned of this thesis aim, scope and the method of the study. In the second chapter; under the title of 'Overview of Turkish Public Financial Management System' ;will be focused on the traditional public financial management system or the conception of the 'Law No: 1050', and will be focus on the new public financial management system or conception of effectuated by the repealing 'Law No. 5018' and will be briefly mentioned the criticism and reform efforts brought to the system as a result of inadequate, In the third chapter; will be briefly touching upon the new applications from the entry into force of the Law No. 5018 to our public financial management system; after then will be mentioned the emphasized main theme of the thesis and the 'Internal Audit' phenomenon which is one of the most important functions of this system 'Public Internal Control System'. In the fourth part of the thesis, will be included the 'Enterprise Risk Analysis Assessment' study which is one of the preliminary studies for conducting internal audits in public administrations and which determines the priority of the areas to be audited by measuring the risks in the directorates or service units constituting the administration, In the fifth part of the thesis; will be included an 'Internal Audit' implementation according to 'Corporate Risk Analysis Assessment' study in the audit priorities designated directorates at X municipality. In the sixth part; conclusions and recommendations section of the thesis; will be try to explain some problems encountered in internal audit practices and possible solutions proposal to these problems. Key Words: Audit, Public Financial Management, Internal Control in Public Financial Management, Internal Audit, Risk. Date: April 13, 2019