Georges Perec'in la disparition eserinin İngilizce ve Türkçe çevirilerine eleştirel bir yaklaşım

Abstract

Çevirinin en çok tartışılan kollarından olan edebiyat çevirisi edebiyat çevirisi üzerine yapılan eleştiri çalışmalarını bereaberinde getirmiştir. Çeviribilimin yeni kollarından olan çeviri eleştirisi, Çeviribilimin gelişmesinde ve özellikle özel bir tür söz konusu olduğunda, çevirinin toplum tarafından algılanmasında önemli rol oynamaktadır. Bu çalışma farklı kültürlerde Oulipo metinlerinin çevirilerini ve kısıtlamaları çözmek üzere çevirmenlerin benimsedikleri stratejileri incelemeyi amaçlamaktadır. Oulipo yazarların kendilerini özellikle bir kısıtlamaya maruz bırakarak sınırladıkları bir tekniktir. Bu tekniklerden biri de bütün bir cümleden, paragraftan, metinden ya da kitaptan alfabenin bir harfinin atılması anlamına gelen Lipogram'dır. Bu bağlamda, vaka çalışması olarak Georges Perec'in La Disparition adlı romanı seçildi. Perec romanını, lipogram tekniğini kullanarak yazdı ve Fransız alfabesinin en sık kullanılan harfini ('-e') silmekle kalmadı, anlatımı güçlendirirken birçok edebi kısıtlamayı da dahil etti. İngilizce ve Türkçe çevirmenler, romanın edebi gücünü korumak adına, bu kısıtlamalara çözüm olarak farklı stratejiler benimsediler. Bu çalışma, gerek lipogramatik amaçlarla gerekse erek okurun kültürel altyapısına uymak ya da yazarın stratejilerini karşılamak adına, benimsenen stratejilerden ya da orjinal eserden sapmaları incelemektedir.

Literary translation as one of the most disputed branches of translation has revealed studies on criticism of literary translation as well. As one of the recent branches of Translation Studies (TS), translation criticism acts a highly important role in development of TS and reception of translation as a whole by the society, especially when it comes to a special type. This study aims to analyze the translations of Oulipo texts in different cultures and the strategies adopted by the translator to solve the constraints. Oulipo is a technique used by authors to limit themselves under special constraints. One of them is the use of Lipogram, which means omitting one of the letters of alphabet from an entire, sentence, paragraph, text, and book etc. Within this context, La Disparition by Georges Perec has been analyzed in the case study. Perec wrote the novel by using lipograms and omitted the most frequently used letter of French Alphabet: 'e' in addition to several literary constraints while enriching the narrative as well. English and French translators have adopted different strategies as a solution to the constraints in an attempt to conserve the literary strength of the novel. Their shift from these strategies, which have been either for lipogrammatic purposes or to comply with the cultural background of the audience or to meet the author's strategies, have been the subject of this study as well.