Psikoloji lisans ve klinik psikoloji yüksek lisans öğrencilerinde stres, stresle baş etme ve kişilik özelliklerinin ilişkisi

Abstract

Bu araştırma Büyük Beşli Kişilik modeli doğrultusunda bireyin hangi kişilik özelliğine sahip olduğunu saptayarak bu kişilik özelliklerine göre stresörlere nasıl tepki verdiğini ve bu stresörler karşısında hangi baş etme yöntemlerini kullandığını saptamak amacıyla gerçekleştirilmiştir. Araştırmaya 18-65 yaş arası 400 birey katılmıştır. Katılımcılara sırasıyla Gönüllü Katılım Formu, Demografik Bilgi Formu, Algılanan stres ölçeği, Stres ile Baş Etme ölçeği ve Temel kişilik özellikleri ölçeği verilmiştir. Araştırmada SPSS 21.0 programı kullanılarak veriler analiz edilmiştir Katılımcıların sosyodemografik özelliklerine göre yapılan analiz sonuçlarına göre, bireylerin yaş grupları ve cinsiyet özellikleri ile algılanan stres arasında anlamlı bir fark saptanmamıştır. Eğitim düzeyi ile algılanan stres ve stresle baş etme stratejilerini kullanma arasında anlamlı bulgular saptanmış, eğitim düzeyi arttıkça bireyin baş etme stratejilerini kullanma sıklığının arttığı görülmüştür. Katılımcıların stresle başa çıkma tarzlarının cinsiyete göre değişip değişmediğini belirlemek amacı ile yapılan sonuçlar ise kadınların erkeklere oranla daha fazla baş etme stratejisi kullandıklarını göstermiştir. Katılımcıların temel kişilik özellikleri ile algıladıkları stresi incelemek amacıyla t testi uygulanmıştır. Bunun sonucunda ise bireyin sahip olduğu, Büyük Beşli Kişilik modelini oluşturan Dışa Dönüklük, sorumluluk, uyumluluk, nörotisizm, deneyime açıklık ve olumsuz değerlik kişilik özelliklerinin her birinin, stresi/stresörü birbirinden farklı şekilde algıladığı saptanmıştır. Katılımcıların stresle baş etme yöntemleri ile temel kişilik özellikleri incelenmesi amacıyla anova uygulanmıştır. Bunun sonucunda ise yine bireyin sahip olduğu, Büyük Beşli Kişilik modelini oluşturan Dışa Dönüklük, sorumluluk, uyumluluk, nörotisizm, deneyime açıklık ve olumsuz değerlik kişilik özelliklerinin her birinin, baş etme stratejilerini oluşturan Kendine Güvenli yaklaşımı, iyimser yaklaşımı, çaresiz yaklaşımı, boyun eğici yaklaşımı ve sosyal destek arama yaklaşımını farklı şekillerde kullandığı saptanmıştır. Kişilik özelliklerine göre farklı stratejiler kullanan bireylerin farklı şekilde stres algıladıkları bulunmuştur.This study has been conducted with the aim of determining which personality traits a person has in accordance with Big Five Personality model, and then examining how they react to stressors in line with these personality traits and which coping mechanisms they use against these stressors. The study had 400 participants between the ages of 18-65. The participants were provided with Voluntary Participation Form, Demographic Information Form, Perceived Stress Scale, Coping with Stress Scale and Main Personality Traits Scale respectively. In the study, SPSS 21.0 software has been used to analyze the data. According to the results of the analysis done in relation to the socio-demographic characteristics of the participants, no significant difference between the age groups and genders of the participants and the perceived stress was detected. However, significant findings were determined between the level of education and perceived stress and usage of coping mechanisms against stress, and it was observed that as the level of education increased, the frequency of the usage of coping mechanisms also increased. The results of the analysis oriented towards determining if the gender of the participant had an influence on their usage of coping mechanisms showed that women used coping mechanisms more frequently than men. In order to examine the relationship between the main personality traits of the participant and their perceived stress, T test has been applied. According to the results, it was observed that each of the traits included in the Big Five Personality model which are Extraversion, Conscientiousness, Agreeableness, Neuroticism, Openness to Experience and Negative Valence perceived stress/stressor differently. In order to examine the relationship between the main personality traits of the participant and their coping mechanisms, Anova has been applied. As a result, it was determined that each of the traits included in the Big Five Personality model which are Extraversion, Conscientiousness, Agreeableness, Neuroticism, Openness to Experience and Negative Valence used Self-Confident approach, Positive approach, Despair approach, Obedience approach and Seeking social support from others differently. It was observed that individuals who used different mechanisms according their personality traits perceived stress differently.