Kentsel yeşil mekanlarda kültürel ekosistem hizmetlerinin algilanişindaki farkliliklarin karşilaştirmali analizi: Taksim gezi parki örneği

Abstract

Tarih boyunca kentsel yeşil mekanlar kentlerin öncelikli bir parçası olarak ele alınmıştır. Şu açık bir gerçektir ki; yeşil alanlar sürekli olarak kentlerin kültürel ve sosyal bağlamdaki karmaşıklıklarını yansıtırlar. Dahası yeşil alanlar yaşam kalitesi ve kentsel sürdürülebilirliğin göstergesi olarak görülmektedirler. Sosyal çeşitlilik gelecekte kentlerin gelişmesinde önemli bir etkiye sahip olacaktır; bu bakımdan demografik değişimlerin ve biyolojik çeşitliliğin etkisini kentsel yeşil alan planlamasına dahil etmek önemlidir. Bu perspektiften bakıldığında, yeşil alanların çeşitli sosyal gruplar için birçok ekosistem hizmetini sağladığı apaçık bir gerçektir. Bu araştırmanın esas konusu, 15.03 milyon (TÜİK, 2017) nüfusa ev sahipliği ile Türkiye'nin en büyük kenti olan İstanbul'dur. İstanbul yıllar içinde önemli değişimlere uğramıştır, kentin peyzajındaki bu değişimler özellikle şehir merkezindeki ve çevresindeki pek çok kamusal ve yeşil alanın düzenlenmesine ek olarak çok sayıda konut ve merkezi iş alanı geliştirme projesini de içermektedir. Bu çalışmada amaçlanan, İstanbul'da bir kent parkının sağladığı kültürel ekosistem hizmetlerine ilişkin farklı kullanıcı algılarını yerinde gözlem ve anket tekniklerine dayalı olarak değerlendirmektir.Araştırma metodolojisi, seçilmiş bir kentsel kamusal alandaki aktivite-fiziksel örüntü ilişkilerini anlamak için, mekanla pasif ya da aktif bütünleşmeleri içeren insan faaliyetlerine ve çeşitli kullanım biçimlerine odaklanarak kentsel kamusal alanın özelliklerini çözmeyi amaçlar. Araştırma metodolojisinde, bir analiz aracı olarak anket dağılımına dayalı olan kültürel ekosistem hizmetlerinin algılanan önemi üzerine geniş ölçekli sayısal olmayan ifadelere odaklanılmış ve küme örneklemesinde ki-kare yöntemi kullanılmıştır. Sonuçlar, insanların dahil olduğu en popüler aktivitelerin çoğunlukla oturma ve yürüyüş gibi aktiviteler olduğunu göstermektedir, bunu çocuk oyun alanında vakit geçirme takip etmektedir. Parktaki fıskiyeli havuzların çevresinde vakit geçirmek, köpek gezdirmek, fotoğraf çekmek ve spor alanında egzersiz yapmak gibi diğer aktiviteler de kullanıcılar arasında popülerdir. Sahada yapılan gözlemlere göre, faaliyet sıklığı açısından Çarşamba gibi hafta içi günler, Cumartesi gibi hafta sonu günlerinden daha az yoğundur. Ek olarak her iki grup da (yerli ve yabancı) parktaki kullanıcıların 'kültürel çeşitliliği'ni en önemli kültürel ekosistem hizmeti olarak görmüştür ve anket çalışmasının sonuçları kültürel ekosistem hizmetlerinin bir bütün olarak algılanabileceğini ve bu bütünü oluşturan parçaların birbirleri üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Kültürel ekosistem hizmetlerinin farklı kültürel gruplar tarafından sosyal faktörler bağlamında önem derecesine göre algılanışı şu şekildedir; (1) yerel kullanıcılardan oluşan örneklem grubu, parktaki rekreasyonel değeri estetik değerin üzerinde algılamaktadır ve (2) yabancı uyruklu kullanıcılardan oluşan örneklem grubu ise estetiği rekreasyondan daha önemli olarak algılamaktadır. Bu farklı algılar, sosyal ve çevresel değişimler karşısında sürdürülebilir bir şehir planlaması oluşturmak için kentsel gelişim stratejileri tanımlamak amacıyla kullanılmalıdır.Throughout history, urban green space has been considered as an essential part of cities. It is obvious that green spaces have continuously reflected the complexities of cities' cultural and social contexts. Moreover, green spaces have been considered as indicators of both quality of life and urban sustainability. Social diversity will have a major impact on the development of cities in the future; it is significant to incorporate the impact of demographic shifts and biodiversity into urban green spaces planning. From this perspective, it is clear that urban green spaces also provide multiple ecosystem service benefits to diverse social groups. The context for this research was the city of Istanbul in Turkey, which is the largest city in Istanbul with a 2017 population estimate of 15.03 million (Turkish statistical institute; Turkish government). Istanbul has undergone considerable changes over the years, particularly upon landscaping and many of the public and green spaces in and around the city center; in addition to numerous residential and business redevelopment projects. In this study, the aim is to evaluate the diverse inhabitant perceptions of cultural ecosystem services provided by the urban park in the city of Istanbul, based on on-site observation and questionnaire techniques. The research methodology aims to decode the features of urban public space, focusing on people's activities and various forms of use-from passive to active engagement to understand the activity-physical pattern relationships in a selected urban public space. Based on questionnaire distribution, as an analysis tool, it has focused on non-monetary statements on the perceived importance of a wide scale of cultural ecosystem services and used the chi-square method for cluster sampling. Results show that activities mostly sitting and activities like walking were the most popular activities people get involved, followed by children playing in the playground. Other activities such as playing with the fountain water, walking a dog, taking pictures and exercising were also noticeable. According to the observation, with regard to activity frequency, Wednesday was less populated than Saturday. In addition both groups (native and foreign) viewed cultural diversity as the most important cultural ecosystem service, and it shows that cultural ecosystem services can be perceived through bundles and that those bundles have a positive influence on each other. The perceived importance of cultural ecosystem services by social factors are; (1) native sample groups perceived recreational value ahead of aesthetical value and (2) foreign sample groups perceived aesthetic as more important than recreation. These different perceptions should be used through urban development strategies to create a sustainable city planning in the face of social and environmental changes.