Koruma ve bakım altındaki ergenlerin perspektifinden madde kullanımı ve bağımlılığı anlamak

Abstract

Bu çalışmada kurum bakımı altında yaşayan 15-18 yaş arası gençlerin madde kullanımına ilişkin deneyimlerinin ve mevcut tedavi yöntemlerine ilişkin değerlendirmelerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na bağlı iki kurumda yaşayan, yedi kadın, altı erkekten oluşan on üç katılımcı ile yarı yapılandırılmış mülakat kullanılarak derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler, tematik analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Bulgular, gençlerin madde ile temas etmelerinde arkadaş ortamının ve travmatik yaşantıların etkili olduğunu göstermektedir. Madde kullanımı, ilk kullanımda yaşanan deneyimlerin olumlu ya da olumsuz olmasından bağımsız olarak tekrar etmektedir. Yeni maddelerin denenmesi, maddi kazanç sağlama, maddenin olumsuz etkilerini minimize etmek ve maddeye ilişkin aşerme yaşantıları madde kullanımın sürdürülmesinde önemli faktörler olarak tespit edilmiştir. Maddeyi bırakma aşamasında ise katılımcıların, kendi kararlarını ön plana çıkaran bir söylem tarzı benimsedikleri, bu süreci tek başına yönetebilecekleri bir deneyim olarak kurguladıkları görülmüştür. Yoğun yoksunluk belirtileri yaşamalarına rağmen farmakolojik tedavi yöntemlerine karşı genelde inançsız bir tutum sergileyen katılımcıların en çok yararlandıklarını söyledikleri yöntem dikkati başka yöne verme tekniğidir. Ayrıca katılımcılar cezadan çok cesaretlendirme ve rehberlik etmenin bu süreçte yararlı olduğunu vurgulamışlardır. Aile ilişkilerinde çatışma, şiddet, reddedilme deneyimleri aktaran katılımcıların özellikle anne ile ilişkilerinin merkezi önemi olduğu görülmüştür. Okul yaşantısını da koruyucu bir ortam olarak algılamayan katılımcılar kurumu güvenli bir çatı olarak görmekte, bununla birlikte kurumun izole ortamı ve kuruma dair önyargılar katılımcıları zorlamaktadır. Sosyal ilişkileri genel olarak madde ekseninde gelişen katılımcılar, maddenin yokluğunda çoğunluğa katılmada zorlanmakta, bununla birlikte en çok sosyal desteği arkadaşlarından ve kurum çalışanlarından almaktadırlar. Katılımcıların geleceğe dair beklentileri ve planlarının yanında kurumdan ayrılmaya ilişkin kaygıların önemli bir yer tuttuğu görülmüştür. Araştırmanın bulguları; kurum bakımı altındaki gençlerin madde kullanımı ve tedavi sürecine ilişkin deneyimlerinin yalnızca medikal ve legal yönleriyle sınırlı olmadığını; toplumsal ve bireysel yaşantılar da göz önünde bulundurularak değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Anahtar kelimeler: kurum bakımı, ergenlik, madde kullanımı, tedavi, bağımlılıkThis study aims to investigate substance use experiences of young people (aged between 15 and 18) who live under institutional care. The focus is on the initiation, maintenance and cessation of their substance use as well as on family-related, social, institutional and educational experiences. Semi-structured in-depth interviews were conducted with thirteen participants, seven women and six men, living in two institutions affiliated to the Ministry of Family and Social Policies. The interviews were analyzed by using Thematic Analysis. Findings show that peer influence and traumatic experiences are influential on participants' initial contact with substance. Moreover, repeated uses of substance are suggested regardless of how they felt (positive or negative) about their first contact with the substance. Trial of new drugs and financial gain from selling the drugs seem to be important in maintaining participants' substance use together with cravings and their tendency to minimize negative effects of drugs. In the cessation stage, participants prioritized their agency over others' recommendations or influences. Participants who experienced intense withdrawal effects were in general skeptical about formal treatment methods. Yet, they found distraction techniques most beneficial. In addition, they emphasized that guiding process and encouragement were more helpful than punishment in substance cessation. Participants reported various forms of conflict, violence and rejection in family relations, particular importance was given to relationship with their mothers. Participants, who don't perceive school as a protective environment, perceive institutional care as a roof with its routine and order. Participants' social relations were shaped around substance use and they had difficulties in joining the majority in the absence of drugs. Participants were mostly seen receiving social support from their friends, social workers and teachers who work in the institution. Though the participants have different future expectations and plans, leaving the institution emerged as a central concern. Findings of the research indicate that substance use experiences of young people under institutional care are not limited only to the medical and legal aspects. Social and individual experiences should also be taken into consideration. Key words: institutional care, adolescence, substance use, treatment, addiction