Böbrek transplantasyonu yapılan hastaların akılcı ilaç kullanım davranışları

Abstract

Araştırma, böbrek transplantasyonu yapılmış hastaların akılcı ilaç kullanım davranışlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Tanımlayıcı tipte bir çalışma olan araştırmanının evrenini, İstanbul'daki bir üniversite hastanesinin transplantasyon polikliniğinde takip edilen son 10 yıl içinde nakil olmuş 225 hasta; örneklemini ise 168 hasta oluşturdu. Veriler, araştırmacı tarafından hazırlanan sosyodemografik özellikler ve ilaç kullanım davranışlarını içeren bilgi formu kullanılarak yüz yüze görüşme yöntemi ile toplandı. Katılımcıların %56,5'i erkek, %63,7'si evli ve %42,3'ü lise mezunudur. Katılımcıların yaş ortalaması 42,5 yıl, böbrek nakil süresi ortalaması 7,8 yıldır. Katılımcıların bir günde kullandığı ilaç sayısı ortalama 9,9 adettir. Katılımcıların %61,9'u kullandığı ilaçlar hakkında eğitim aldığını, eğitim alanların %97,1'i sağlık profesyonellerinden eğitim aldığını ifade etti. Katılımcıların %44'ü ilaçlar hakkında eğitim almak istediğini, en fazla (%73) ilaçların yan etkileri konusunda eğitime gereksinim duyduğunu belirtti. Katılımcıların %69,6'sı akılcı ilaç kullanımı kavramını daha önce duymadığını ifade etti. Katılımcıların %94,6'sı herhangi bir sağlık kuruluşuna gittiğinde hekime kullandığı ilaçlar hakkında bilgi verdiğini, %83,3'ü hekime danışmadan ilaç kullanmadığını, %78'si lazım olabilir düşüncesiyle ilaç yazdırmadığını, %94'ü başkalarının tavsiyesiyle ilaç kullanmadığını, %90,5'i başkalarına ilaç tavsiyesinde bulunmadığını ifade etti. İlaç kullanım hatalarının, ilaç saatinde yanlışlık (%62,5), unutkanlık (%52,4), ilaç dozunda yanlışlık (%31), ilaç dozunda kendi kendine değişiklik yapma (%19,6) olduğu belirlendi. Katılımcılar artan ilaçları evde sakladığını (%42,9), sağlık kuruluşuna verdiğini (%61,9) ve çöpe atarak imha ettiğini (%60,1) belirtti. Katılımcıların yaş, cinsiyet, çalışma durumu, nakil süresi, kullandıkları ilaç sayısı ve akılcı ilaç kullanım eğitimi alma durumu ile akılcı ilaç kullanım davranışları karşılaştırıldığında istatistiksel açıdan anlamlı fark bulunmadı (p>,05). Böbrek transplantasyonu yapılan hastaların akılcı ilaç kullanım davranışlarının istendik düzeye yakın olduğu saptandı. Anahtar Kelimeler: Hasta, Akılcı ilaç kullanımı, Böbrek transplantasyonu.

RATIONAL DRUG USE ATTITUDES OF PATIENTS THAT HAD KIDNEY TRANSPLANTATION This research aims that assign the attitudes of rational use of drug by the patients that had kidney transplantation. The research is a defining type and it is created by the 225 patients that had kidney transplantation at last 10 years at Istanbul University Transplantation Clinic; the sampling are gathered by 168 patients. Datas are gathered with the form that contains sociodemographic features and drug use attitudes by researcher with face to face method. Participants; %56,5 male, %63,7 married and %42,3 are high school gratuated. Participants age average is 42,5 years, kidney transplantation average is 7,8 years. Average of drugs that paricipants use in a day is 9,9. %61,9 of participants expressed that they are educated about drug use, %97,1 educated participants expressed that they are educated by medical professionals. %44 of the participants mentioned that they want to be educated about drugs, most of them (%73) are needed to learn about side effects of drugs. %69,6 of the participants expressed that they have never heard rational drug use before. %94,6 of participants informed the doctor when they go to any medical instution, %83,3 don't use drug without doctor's permission, %94 don't use drug with others advise, %90,5 don't advise drugs to others. Mistakes of drug use are wrong time (%62,5), forgetfulness (%52,4), wrong dose (%31), drug dose change (%19,6). Participants expressed remaining drugs keeping at home(%42.9), giving medical institution (%61,9), throw trash (%60,1). Participants age, gender, work situation, transplantation period, number of drugs they use and rational use of drug education have no statistacal difference when compared with rational drug use attitudes. Rational use of drug attitudes are at good level on the patients that have kidney transplantation. Key Words: Patient, Rational Use of Drug, Kidney Transplantation.