Sabahattin Ali’nin Eserlerinde İnsan

Abstract

Bu çalışmada Sabahattin Ali’nin insana bakışı, kadın ve erkek karakterlerin edebî eserlerindeki yansımaları psikoloji bilimi çerçevesinde incelenmiştir. Sabahattin Ali yaşadığı coğrafyayı ekonomik yapısı içinde ele almıştır. Bu amaç çerçevesinde yazar bütünsel olarak kavrama ve yansıtma çabası ile vurguncu zenginleri ve kişisel çıkarlarının peşinden giden aydınları, katı töre değerlerine bağlı köy, kasaba insanını ele almaktadır. Yazın kaynağını hayattan alan yazar, Anadolu köylüsünü, köy yaşamının problemlerini, kahramanlarının toplumdaki durumlarını, nasıl uyum sağladıkları veya karşı koyduklarını, hayatın ve doğanın hayata etkilerini incelikle ele almıştır. Gerçekçi bir bakış açısına sahip olan yazar, kahramanları ve yaşanan olayları gerçeklikle ele almış, haksızlıkları ve yaşanan aksaklıkları ortaya koymak çabası ile hareket etmiştir. Bireyi daha iyiye, doğruya ve güzele yükseltme amacını benimseyen yazar için insan özünde iyidir. İnsanı kötüye yönelten bozuk toplum düzenidir. Yazarın insana dair ele aldığı konuların başında aşk teması gelmektedir. Aşk teması genellikle bir dramla son bulmaktadır. Hikâyelerindeki kahramanlar, bazen sevgiliye kavuşabilmek için dayanılmaz acıları, büyük özverileri göze almaktadır. Aşk bazen soyut ve kişisel bir biçimde işlenirken bazen de günlük yaşam ve toplum içinde, somut, birey ve toplumu bütünleştiren bir yerden ele alınmaktadır. Yazarın eserleri incelendiğinde kadınların bulundukları sosyal bağlam içerisinde, cinsiyet ve sınıf ayrımı dikkate alınarak işlendiği görülmektedir. Kadın başkahramanların, toplumsal cinsiyet ayrımına karşı bir duruş geliştirdiklerine yer verilmiştir. Kadın kahramanlar aşklarını ve yaşam biçimlerini, yaşanılan baskının ötesine taşımaktadır. Erkek karakterler incelendiğinde idealist karakterlerin ve sınıfsal açıdan yoksul bireylerin yaşamla bağlarının güçlü ve idealleri nedeniyle yaşamda anlam oluşturabildikleri göze çarpmaktadır. Ancak bohem ve sınıfsal açıdan zengin bireylerin ise yaşamla bağlarının zayıf olduğu ve amaç oluşturamadıkları görülmektedir. Sabahattin Ali’nin eserlerindeki karakterlerde toplumla uyum içinde olan ve kendilerini aşk veya onurlarına adayan bireylerin yaşamlarını anlamlı kıldıkları görülmektedir.