İstanbul'da kentsel dönüşüm proje alanları için rezerv alan tespiti

Abstract

İstanbul hem yüksek deprem riski taşıyan bir bölgede olması hem de çarpık kentleşmesinden dolayı kentsel dönüşüme ihtiyacı bitmeyen bir kent haline gelmiştir. Bu konuda birçok çalışma yapılmış ve doğru kentsel dönüşüm uygulamalarının yapılması için vurgularda bulunulmuştur. Farklı yasal dayanaklar ile çözümler üretilmiş ancak günümüzde gelinen noktada sorunların devam ettiği görülmektedir. Ülkemizde kentsel dönüşüm uygulama aşamasında birçok sorun ortaya çıkmaktadır. Tam bir yasal düzenlemenin bulunmaması, birden çok kurumun yetkiye sahip olması sebebiyle yetki karmaşasının yaşanması, hak sahiplerinin haklarının korunması ile ilgili yeterli güvenin sağlanmaması gibi birçok sorun bulunmaktadır. Şu an her sokakta inşaatla karşılaşabilecek kadar fazla inşaat faaliyeti aynı anda yürütülmektedir. Kayıtlı 18 milyondan fazla insanın yaşadığı ve hala göç alan bu şehirde inşaata olan ihtiyacın bitmeyeceği bir gerçektir. Ancak artık şehir merkezinde sadece orta ve orta-üst gelir grubu bulunmakta ve şehir merkezindeki artan fiyatlara uyum sağlayamayanlar her geçen gün şehrin dışına itilmektedir. Dışlanan kesim eğer şanslıysa bir yasal konutta kendine yer bulabilmekte yoksa kendi gecekondusunu inşa etmektedir. Bazı bölgeler inşaat faaliyetleri için uygun zemine sahip olmayabilir, mevcut imar planına göre konut harici bir fonksiyona sahip olabilir veya ekonomik olarak dönüşüm için uygun olmayabilir. Bu bölgelerde kentsel dönüşüm faaliyetleri gerçekleşemediği için bölgedeki hak sahipleri sağlıksız, yıkılma tehlikesi bulunan konutlarda yaşamaya devam ediyor. Bu çalışmada 1966 yılında yürürlüğe giren ve ilk kez tasfiye alanlarından bahseden 775 sayılı Gecekondu Kanunu'na dayanarak, kentsel dönüşümün gerçekleşemediği bölgelerde yaşayan hak sahipleri için yeni, ucuz ve sağlıklı konutların devlet tarafından yapılarak satılacağı rezerv alanlar belirlenmesi amaçlanmıştır. Yeni imara açılan alanların belirlenmesi ile ilgili mevcut bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu alanlar bakanlık tarafından ilan edilmekte ancak hangi kriterlere göre belirlendiği konusunda bir netlik bulunmamaktadır. Bu sebeple çalışmada belirlenen yerleşimi etkileyen kriterler kullanılmıştır. Bu kriterlere göre yapılan analizler sonucunda çıkan haritalar ArcGIS yazılımı (CBS-Coğrafi Bilgi Sistemleri) ortamında verilere ayrılmıştır. En son bu analizler birleştirilmiş ve İstanbul için yeni yerleşimlere uygun alanlar belirlenmiştir.

Istanbul has become a city with an ongoing need for urban regeneration due to both being located in a high earthquake risk zone and its chaotic urbanization. Numerous studies have been conducted on this issue, emphasizing the importance of implementing correct urban transformation practices. Although different legal regulations have been produced, the current situation shows that problems still persist. There are many problems that arise during the urban regeneration process in our country. These problems include the lack of a complete legal regulation, confusion over authority due to multiple institutions having jurisdiction, and insufficient protection of the rights of property owners. Currently, there are so many construction activities taking place simultaneously on every street that construction will continue to be necessary in this city where more than 18 million registered people reside, and which is still receiving migration. However, now only the middle and upper-middle income groups are found in the city center, and those who cannot afford the increasing prices are being pushed out of the city center every day. If they have fortunate, the excluded population can find a legal residence for themselves, but if not, they construct their own slum. Some areas may not be suitable for construction activities due to unsuitable ground, having a function other than housing according to the existing zoning plan, or may not be economically suitable for regeneration. As urban regeneration activities do not take place in these areas, property owners in the region continue to live in unhealthy and dangerous housing. In this study, based on the 775th Gecekondu Law enacted in 1966, which first mentioned settlement areas, it is aimed to determine reserve areas where new, cheap, and healthy homes will be built and sold by the state for property owners living in areas where urban transformation has not been realized. There is no current regulation regarding the determination of newly opened areas. These areas are announced by the ministry, but there is no clarity regarding the criteria used to determine them. Therefore, the criteria affecting the designated settlement were used in the study. As a result of the analyses made according to these criteria, the maps were divided into data using the ArcGIS software (GIS-Geographic Information Systems) environment. Finally, these analyses were combined, and suitable areas for new settlements in Istanbul were identified.