Sürekli kaygı ve sürekli depresyon ile algılanan ana baba tutum boyutları arasındaki ilişki: Otomatik düşünce ve üstbilişin aracı rolleri

Abstract

Bu çalışmanın genel amacı algılanan ana baba tutumları ile sürekli depresyon ve sürekli kaygı arasındaki ilişkide otomatik düşünce ve üstbilişin aracı rolünü araştırmaktır. Buradan hareketle, bu çalışmada algılanan ana baba tutum boyutlarından ilgi/kontrolün sürekli depresyon ile ilişkisinde otomatik düşüncenin aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Bunun yanı sıra, bu çalışmanın diğer amacı, algılanan ana baba tutum boyutlarından aşırı korumanın sürekli kaygı ile ilişkisinde üstbilişin aracı rolünün incelenmesidir. Bu noktalardan hareketle, bu araştırmada yaşları 18-35 (µ =22.29, SS=2.68) arasında değişen 558 katılımcıdan veri toplanmıştır. Katılımcılara demografik bilgi formu, Ana Babaya Bağlanma Ölçeği, Üstbiliş Ölçeği-30, Otomatik Düşünceler Ölçeği, Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri'nin Sürekli Kaygı Formu ve Durumluk-Sürekli Depresyon Envanteri'nin Sürekli Depresyon Formu uygulanmıştır. Araştırmada elde edilen verilere Pearson korelasyon analizleri, regresyon analizleri ve Sobel testi uygulanmıştır. Elde edilen bulgular araştırmanın hipotezleri doğrultusunda incelenmiştir. Buna göre, algılanan ana baba tutum boyutlarından ilgi/kontrol ile sürekli depresyon arasında anlamlı bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra, algılanan ana baba tutum boyutlarından aşırı koruma ile sürekli kaygı arasında anlamlı bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Ayrıca, otomatik düşüncenin, algılanan ana baba tutum boyutlarından ilgi/kontrol ile sürekli depresyon arasındaki ilişkide kısmi aracı rol oynadığı tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak, üstbilişin, algılanan ana baba tutum boyutlarından aşırı koruma ile sürekli kaygı arasındaki ilişkide tam aracı rol oynadığı görülmüştür. Elde edilen bu bulgular ilgili literatür desteğiyle tartışılmış, çalışmanın sınırlılıkları ve klinik uygulamalara olan katkısı ve ileride yapılabilecek çalışmalarla ilgili öneriler aktarılmıştır. Anahtar Kelimeler: Algılanan Ana baba Tutumları, Sürekli Kaygı, Sürekli Depresyon, Üstbiliş, Otomatik DüşüncelerThe main purpose of the present study was to investigate the mediator role of automatic thought and metacognition in the relationships between perceived parenting dimensions, trait anxiety and trait depression. Thus, it was aimed to examine the mediator role of automatic thought in the relationship between care/control dimension of perceived parenting dimensions. In addition, it was aimed to investigate the relationship between overprotection dimension of perceived parenting dimensions and trait anxiety. Based on these aims, the present study was conducted with participants, aged between 18 and 35 (µ =22.29, SS=2.68). Thus, Parental Bonding Instrument, Metacognitions Questionnaire-30, Automatic Thoughts Questionnaire, Trait Anxiety Form of State-Trait Anxiety Inventory and Trait Depression Form of State-Trait Depression Inventory were administered to the participants. The data which were gathered were analyzed via Pearson correlation analysis, regression analysis and Sobel test. The results were investigated in accordance with the hypotheses of the study. Accordingly, care/control dimension of perceived parenting dimensions was significantly correlated with trait depression. In addition, overprotection dimension of perceived parenting dimensions was significantly correlated with trait anxiety. Furthermore, mediation models showed that automatic thoughts have a partial mediator role in the relationship between care/control dimension of perceived parenting dimensions and trait depression. Moreover, mediation models also showed that metacognitions have a full mediator role in the relationship between overprotection dimension of perceived parenting dimensions and trait anxiety. The results were discussed based on literature, limitations of the study and future directions are stated. Keywords: Parenting Dimensions, Trait Anxiety, Trait Depression, Metacognition, Automatic Thoughts